[ Ας
μιλήσουμε ειλικρινά ]
Ο όρος ‘’γύφτοι’’, στις διάφορες
γλωσσικές παραλλαγές του, είναι καταχωρημένος στα παγκόσμια λεξικά. Πρόκειται
για λαούς που ζουν συνήθως νομαδικά στη Νότιο-Ανατολική Ευρώπη, ενώ στην Κεντρική
έχουν σχεδόν αλλοτριωθεί!!! Σε κάποιες χώρες από αυτές [Δανία, Βέλγιο,
Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Ελβετία και Κύπρο], παρουσιάζονται με ερωτηματικό ως
προς τον πληθυσμό και τις δραστηριότητές τους, αφού έχουν σχεδόν αφομοιωθεί.
Υπόκεινται απόλυτα στην εθνική νομοθεσία της χώρας που διαβιούν και δυνητικά ανελίσσονται σε όλες τις κοινωνικές βαθμίδες ,
απολαμβάνοντας πλήρους ισοτιμίας, χωρίς καμιά φυλετική αναφορά. Δεν μπορεί να
ισχυρισθεί κανείς το ίδιο για κάποιες Βαλκανικές χώρες, μεταξύ των οποίων και η
δική μας, όπου ‘’απολαμβάνουν’’ ή ‘’υφίστανται’’ ένα καθεστώς μεταξύ ασυδοσίας
και εγκατάλειψης. Οι ίδιοι ανέχονται
σιωπηρά την υφιστάμενη κατάσταση, αποφεύγοντας και τις απορρέουσες υποχρεώσεις . Έτσι λοιπόν
‘’βολεύονται’’ και οι δυο πλευρές, δημιουργώντας όμως στους συμπολίτες τους αλλά και στους
ίδιους, προβλήματα και πρόκληση αδικημάτων εκ μέρους μιας μερίδας εξ αυτών, με
αποτέλεσμα μια γενικευμένη καχυποψία σε
βάρος του συνόλου τους. Οι ίδιοι, με
υποδείξεις αυτόκλητων ηγεσιών τους, αρκούνται σε προσχηματικούς και
αναπόδεικτους αυτοχαρακτηρισμούς [ Ρομά,
Τσιγγάνοι , αθίγγανοι κλπ] , για να αποσείσουν την παγιωμένη απαξία ,που με τον καιρό έχει αποκτήσει η λέξη γύφτος. Στη χώρα μας,
που έχει καταργηθεί η βασιλεία, αυτοί διατηρούν τον δικό τους βασιλιά και πέραν
της γραφικότητας δίνουν την εντύπωση ιδιότυπης ‘’αυτονομίας’’.
Θυμάμαι επίσημα στατιστικά
στοιχεία της Γιουγκοσλαβίας του Τίτο, τη δεκαετία του 1960 που ζούσα στη χώρα,
που για την τότε ‘’ ομόσπονδη δημοκρατία της Μακεδονίας’’ ανέφεραν ότι
κατοικείται από ‘’Σέρβους, Βουλγάρους, Αλβανούς, Μακεδόνες, Τσιγγάνους κλπ’’.
Σε ορισμένες περιοχές της χώρας
μας, στις οποίες διαβιούν ‘’οργανωμένα’’, αποτελούν ‘’άβατο’’
και προβληματισμό για τους λοιπούς
κατοίκους της περιοχής, προσβάλλοντας κάθε ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Αποτελούν
κέντρα εγκληματικότητας, εμπορίου ναρκωτικών και παράνομης συναλλαγής, που
δυστυχώς στιγματίζουν όχι μόνο τις
κοινότητές τους αλλά και την ευρύτερη
περιοχή, στην οποία επιβάλλουν δικούς
τους κανόνες. Είναι καιρός πια να καταργηθούν τα ιδιότυπα αυτά ‘’γκέτο’’ , που
δεν επιτρέπουν τη λειτουργία σύγχρονων κοινωνικών
δομών. Είναι απαράδεκτος ο χαρακτηρισμός τους
συλλήβδην ως κλεφτών, ληστών, απατεώνων και δολοφόνων, όπως προκύπτει από πρόσφατα δημοσιεύματα. Δυστυχώς όμως για αυτούς,
κάποιες μειοψηφίες στιγματίζουν το
σύνολο και εμποδίζουν τη δημιουργία κοινωνικής
αποδοχής και ανεκτικότητας.
Την αρχή οφείλει να κάνει επί τέλους η
πολιτεία, με την υποχρεωτική ένταξή τους
στις ισχύουσες νομικές διατάξεις και διαδικασίες. Με πρόσχημα τις παραδόσεις τους,
παραβιάζονται κατοχυρωμένα δικαιώματα
των ανηλίκων και διατηρούνται διάφορες ‘’βαρβαρότητες’’ που αποτελούν ντροπή
για πολιτισμένες κοινωνίες. Να επιβληθεί στο σύνολό τους η 9ετής υποχρεωτική παιδεία, διότι πολλοί από αυτούς έχουν
καταστήσει ‘’εθιμικό τους δίκαιο’’ τις δεισιδαιμονίες των προγόνων τους. Να κατανοήσουν
πρώτοι οι ίδιοι ότι οι κοινωνίες άλλαξαν
και ότι δεν διαφέρουν βιολογικά ή νομικά από τους λοιπούς ανθρώπους , με του
οποίους είναι υποχρεωμένοι να συμβιώσουν αρμονικά και ισότιμα.
Έχει γίνει
αποδεκτό ότι προέρχονται από την Ινδία ,
ενώ οι ίδιοι αφήνουν να εννοηθεί ότι ανήκουν σε Ινδοευρωπαϊκά φύλα, η ύπαρξη
των οποίων δεν έχει καμιά τεκμηρίωση. Η Ινδοευρωπαϊκή θεωρία είναι μια καθαρά γλωσσολογική ερμηνεία, σύμφωνα με την οποία η Σανσκριτική
ήταν η κοινή μητέρα των Ευρωπαϊκών γλωσσών . Δεν απέχει πολύ από τη γερμανική εκδοχή περί Αρίας φυλής ,που επικράτησε στα τέλη του
19ου μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα και
την εθνικοσοσιαλιστική άποψη για την ‘’καθαρότητα’’ της συγκεκριμένης
φυλής.
Με το θέμα έχω ασχοληθεί και στο παρελθόν,
θεωρώντας ότι η αδιαφορία που επιδεικνύουν στους κανόνες της κοινωνίας, οδηγούν σε διακριτική αντιμετώπιση και μοιραία
στον ανεπίτρεπτο ρατσισμό. Τα Κόμματα,
κατά καιρούς, τους προσεταιρίστηκαν ψηφοθηρικά, οι ίδιοι όμως δεν έχουν ακόμα αποδεχθεί πλήρως τις
υποχρεώσεις τους, αρκούμενοι μόνο στα
δικαιώματά τους.
Στην Ευρώπη, η πλειοψηφία τους
είναι ενταγμένη στον τρόπο ζωής του
συνολικού πληθυσμού, με εξαίρεση όσους εργάζονται εποχιακά, διακινούμενοι και
διαμένοντες με απόλυτη τάξη και οργάνωση, με φροντίδα των τοπικών Αρχών. Έχω
και στο παρελθόν αναφερθεί σε περιστατικό της 10ετίας του 1980 στην Ολλανδία,
όταν είδα έκτακτες εργασίες σε κεντρικό ποδοσφαιρικό γήπεδο της Ουτρέχτης [
οικίσκους, τουαλέτες και μπάνια], που άλλαξαν την όψη του γηπέδου. Έμαθα ότι
αυτό έγινε για να εξυπηρετήσει διερχόμενη ομάδα αθιγγάνων, που μετέβαιναν σε βορειότερη
περιοχή για εποχιακή εργασία. Το πιο εντυπωσιακό ήταν ότι την επομένη της
αναχώρησής τους, το γήπεδο αποδόθηκε στην ομάδα στην προηγούμενη κατάστασή του.
Αυτό βέβαια σημαίνει συνεργασία και συνεννόηση ανάμεσα στις τοπικές αρχές και
τους οργανωμένους νομάδες.
Στη δική μας ευρωπαϊκή χώρα ,
πολλά τσιγγανόπουλα, με διάφορα προσχήματα αποφεύγουν το σχολείο , και η πλειοψηφία
τους ζει στο ύπαιθρο, σε αυτοσχέδιους
καταυλισμούς και σε απάνθρωπες συνθήκες [ εντός και πέριξ]. Έχω την εντύπωση
ότι αυτό αποτελεί εκούσιο αντάλλαγμα για την κοινωνική ανοχή στην ασυδοσία
και τη συστηματική τους παραβατικότητα,
που θεωρούν αναφαίρετο δικαίωμα τους. Δεν είναι δυνατόν να ευθύνονται μόνο οι
‘’γύφτοι’’ αλλά κυρίως η πολιτεία που δεν βρήκε τρόπο να τους πείσει ότι σαν
πολίτες αυτής της χώρας έχουν και υποχρεώσεις και κυρίως στην παιδία που
αποτελεί το βασικότερο μέτρο ένταξής τους στην κανονικότητα.
Παλιότερα η παραβατικότητά τους
περιοριζόταν στην επαιτεία, την εκμετάλλευση ζώων [ αρκούδες, μαϊμούδες] και τις
μικροκλοπές, που όλοι μας παραβλέπαμε και τους έγινε συνήθεια και ‘’διδάσκεται’’ από
τις οικογένειές τους. Ο τρόπος ζωής τους
περιγράφεται γλαφυρά στις νουβέλες του Αντρέα Καρκαβίτσα και στον ‘’δωδεκάλογο του γύφτου’’ του Κωστή
Παλαμά. Στον τελευταίο, ο γύφτος παρουσιάζεται σαν ένα ‘’σύμβολο της ελεύθερης
αδούλωτης ψυχής και της δημιουργικής δράσης , που δεν σταματάει πουθενά, δεν
υποτάσσεται σε τίποτα και προχωρεί συνεχώς, γκρεμίζοντας τα παλιά και σάπια και
χτίζοντας καινούργια και γερά’’. Μόνο που η κεκτημένη του ταχύτητα δεν φρενάρει
ούτε σε νόμιμα εμπόδια, που προσφέρει κάθε οργανωμένη κοινωνία και κυρίως η
παιδεία για να την κατανοήσουν και να
επωφεληθούν από αυτή.
Φοβάμαι ότι πολλοί και από τους
αναγνώστες μου θα μείνουν στον παρεξηγημένο τίτλο του άρθρου μου, που τον
επέλεξα σκόπιμα, παραβλέποντας το
ουσιαστικό περιεχόμενό του.
Αντώνης