Παράταση στην ελπίδα
Τέτοιες μέρες, οι αναμνήσεις
φθάνουν στο φόρτε τους, πλημμυρισμένες από τα αρώματα των μελομακάρονων και τις παιδικές φωνούλες με τα κάλαντα των ημερών. Οι καιροί όμως άλλαξαν και
οι άνθρωποι – όλοι μας – το ίδιο. Το έθιμο με τα κάλαντα είχε και εξακολουθεί
να έχει και τις θετικές του προεκτάσεις στις παιδικές τσεπούλες, που περίμεναν
πως και πως το αποτέλεσμα της τελικής
μοιρασιάς των εισπράξεων. Με την επίσκεψη και του τελευταίου γνωστού σπιτιού, τα
παιδιά ξαμολιόντουσαν στα τοπικά
καταστήματα για να αγοράσουν τα προϊόντα που είχαν βάλει στο μάτι και να αισθανθούν έτσι την
ικανοποίηση του αυτεξούσιου καταναλωτή. Μεγάλο πράγμα για ένα παιδί να νοιώθει διαχειριστής
των εποχιακών αυτών εισοδημάτων του, που αποτελεί ίσως και την πρώτη επαφή με
την αγορά, γιαυτό και οι μεγαλύτεροι
τους συμβούλευαν να προσέχουν που πάνε και τι παίρνουν. Το αποτέλεσμα ήταν
πάντα το ίδιο, αφού η αίσθηση της αυτονομίας οδηγούσε συχνά σε λανθασμένες
επιλογές και στο τέλος εύρισκαν παρηγοριά στα
ελάχιστα ρέστα τους. Έτσι συμβαίνει πάντα με τους πρωτάρηδες και γιατί τα
παιδιά να αποτελέσουν εξαίρεση!!! Τελευταία βέβαια προστέθηκαν και οι ληστείες
των περιορισμένων εισπράξεών τους από τους μεγαλύτερους, που ενδεχομένως θέλουν
να εξασφαλίσουν τη δόση τους!!! Ω καιροί ω ήθη που έλεγε και ο Κικέρων. Επανέρχομαι όμως στα κάλαντα.
Προσωπικά, όταν πια είχα
‘’ωριμάσει’’, αφού στα παιδικά και τα πρώτα εφηβικά μου χρόνια οι πόλεμοι και η
πείνα δεν μας επέτρεπαν τέτοιες πολυτέλειες, ως μέλος της
τοπικής χορωδίας, μετείχα σε ομαδικές
εκδηλώσεις για κοινωφελείς σκοπούς [ συνήθως για την ενίσχυση της ποδοσφαιρικής
ομάδας ] . Αυτό μας έδινε μια ‘’καταχρηστική’’ ικανοποίηση, αφού άφηνε το μικρό περιθώριο να δαπανήσουμε ένα μέρος των εισπράξεων, για μια γαστριμαργική
απόλαυση, ανάλογη των αποτελεσμάτων της καταμέτρησης.
Πέρασαν τα χρόνια και σαν
‘’αφέντης σπιτικού’’ πια, χαιρόμουν να ανταμείβω τα παιδικά χαμόγελα με το
χαρτζιλίκωμά τους. Οι συνθήκες της ζωής όμως, με ανάγκασαν να βρεθώ μακριά από
τα ήθη και έθιμα της πατρίδας μας για αρκετές δεκαετίες και θυμάμαι ότι την
πρώτη χρονιά της μόνιμης επιστροφής μου στη γενέτειρα θέλησα να δείξω – μπορεί
να αποτελούσε και απωθημένο μου – μια ιδιαίτερη γαλαντομία στα πιτσιρίκια της περιοχής.
Τότε διαπίστωσα ότι τα παιδιά παραμένουν πάντα ίδια και σκέπτονται αυθόρμητα
και ‘’φωναχτά’’. Οι πρώτοι επισκέπτες του ‘’αρχοντικού’’ μου, φεύγοντας έκαναν
μια προβολή της ‘’κουβαρντοσύνης’’ μου, φωνάζοντας στα άλλα παιδιά, αυτός εδώ
έχει έρθει από το εξωτερικό και μοιράζει ‘’χαρτούρα’’. Ας είναι καλά τα
παιδάκια που αναβίωσαν τις μακρινές μου
αναμνήσεις και ίσως τα ίδια δεν είχαν καταλάβει ότι μου πρόσφεραν πολύ φθηνά την επαναφορά μου στη χαμένη παιδική μου ‘’ κανονικότητα’’.
Από στόμα σε στόμα το παιδικό
μυστικό ξεπέρασε τα στενά όρια της γειτονιάς και τις επόμενες χρονιές έζησα πρωτοφανείς
‘’πιένες’’ με τα παιδικά κάλαντα [ Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, των Φώτων , ακόμα
και στον ‘’Λάζαρο’’ που έλεγαν τα κοριτσάκια. Είχα προβλέψει ένα μικρό κομπόδεμα
για την ετήσια αυτή ‘’εξαγορά’’ των
χαμένων μου παιδικών αναμνήσεων, ώστε το αντιμετώπιζα με προσμονή και ιδιαίτερη
ικανοποίηση. Κάποια στιγμή μάλιστα, όταν άλλαξα σπίτι και βρέθηκα στον τέταρτο
όροφο πολυκατοικίας, που συνέπεσε με τα πρώτα σημάδια της οικονομικής κρίσης,
τα παιδικά γιορτινά τιτιβίσματα αραίωσαν, αφού η άγνωστη παιδική ‘’πελατεία’’
και ο περιορισμός της ‘’ χαρτούρας’’ φαίνεται ότι διέκοψε και την ‘’προβολή’’ του
ξενόφερτου γέρου! Εγώ, παρά ταύτα, ανέμενα ένα κουδούνισμα έστω και στο
θυροτηλέφωνο του σπιτιού , έστω και με το πενιχρό πλέον βαλάντιό μου, για να
πείσω κυρίως τον εαυτό μου ότι οι αναμνήσεις δεν εξαγοράζονται και αποτελούν
δικαίωμα όλων των ανθρώπων. Για να μην ομολογήσω την απογοήτευσή μου, αναζήτησα τις δικές μου
δικαιολογίες, ότι ίσως τα πρώτα παιδιά
μεγάλωσαν και δεν λένε πια τα κάλαντα, ότι η αλλαγή διεύθυνσης δυσχέρανε την
ανεύρεσή μου , σκέφθηκα δε ακόμα και τη συνδρομή της λιτότητας της εποχής στην αλλαγή των παιδικών συνηθειών και την επίδρασή της στα έθιμα.
Σήμερα όμως, αφού πέρασαν
δυο-τρία χρόνια χωρίς τα παιδικά κάλαντα , αποστασιοποιημένος από τις
νοσταλγικές μου αναμονές, αιφνιδιάστηκα όταν πολύ νωρίς χτύπησε το κουδούνι της εξώπορτάς
μου. Αρχικά περίμενα να βεβαιωθώ ότι πρόκειται για το δικό μου κουδούνι αλλά
στην επανάληψη του κουδουνίσματος, πέρασαν από το μυαλό μου όλες οι άλλες
σκέψεις, εκτός από τα κάλαντα, που είχαν
ίσως διαγραφεί από ‘’συνηθολόγιό’’ μου.
Σκέφθηκα ότι οι στενοί δικοί μου άνθρωποι έχουν κλειδί του σπιτιού μου και οι
λοιποί συγγενείς, γνωστοί και φίλοι με
προειδοποιούν συνήθως με ένα τηλεφώνημα τους. Από την άλλη είναι και αυτή η
διάχυτη εντύπωση ότι οι μοναχικοί ηλικιωμένοι, καλό είναι να προσέχουν σε
ποιους ανοίγουν την πόρτα τους, αν δεν βεβαιωθούν με μια γνωστή τους φωνή. Μισή ώρα αργότερα, επαναλήφθηκε η ίδια ακριβώς
κατάσταση, χωρίς και πάλι ανταπόκρισή μου στο κάλεσμα του κουδουνιού,
υποθέτοντας πως κάποιος έκανε λάθος, όπως συχνά μου έχει συμβεί και στο
πρόσφατο παρελθόν, βρισκόμενος μπροστά σε άγνωστα πρόσωπα.
Ανοίγοντας τον υπολογιστή μου για
να δω την αλληλογραφία και να απαντήσω σε μηνύματα γνωστών και φίλων, είδα την
ημερομηνία και συνειδητοποίησα ότι είναι παραμονή πρωτοχρονιάς και ότι , ίσως, πίσω
από τα κουδουνίσματα, να κρύβονταν τα παιδικά κάλαντα, που είχα στερηθεί τα
τελευταία χρόνια. Η πρώτη μου κίνηση ήταν να ελέγξω αν έχω κάποια ‘‘ψιλά’’ για
το ενδεχόμενο να επανέλθουν τα παιδιά , αλλά ατυχώς το κουδούνι του σπιτιού μου
δεν ξαναχτύπησε και έμεινα με την απορία. Ίσως όμως έτσι να είναι καλύτερα και
για μένα αλλά και κυρίως για τα παιδιά, αφού τόσο αυτά όσο και εγώ, αγνοούμε τι
ακριβώς συνέβη και συνεπώς θα αποφύγω τον συνήθη χαρακτηρισμό του ‘’
γέρο-σκρούτζ ‘’ που δεν ανταποκρίθηκε στο παιδικό κάλεσμα για τα κάλαντα και
παράλληλα θα διατηρώ την ελπίδα ότι τα παιδιά δεν με ξέχασαν, αλλά μια κακή
εκτίμηση εκ μέρους μου στέρησε και στους δυο μας τη χαρά
των ημερών. Η ώρα όμως πέρασε αρκετά και τα παιδιά δεν θα επιστρέψουν και για
φέτος τουλάχιστον χάνω και την τελευταία μου ελπίδα, να χαϊδέψουν τα ροζιασμένα
τύμπανα των αφτιών μου οι παιδικές φωνούλες τους
Θα μείνω με την πικρία ότι από
δικό μου λάθος στερήθηκα ίσως, μια από τις ελάχιστες χαρές που μένουν στους
ανθρώπους της ηλικίας μου και θα κρατήσω
ζωντανή την ελπίδα να ‘’είμαι καλά’’ και
τον επόμενο χρόνο, οπότε θα διπλοσημειώσω τα κάλαντα της παραμονής των
Χριστουγέννων και του επόμενου νέου
έτους, αφού οι ευκαιρίες της σε τέτοιες
ηλικίες σπάνια επαναλαμβάνονται. Καλή χρονιά σε όλο τον κόσμο. Αντώνης Ταρνανάς