ΑΦΙΛΙΑ ΚΑΙ Ο ΜΑΚΙΑΒΕΛΙ

 

                        Αφιλία και ο Μακιαβέλι

                         Εμπειρική  Ερμηνεία

 

    Διευκρινίζω  ότι όσα ακολουθούν  αποτελούν  προσωπικές απόψεις ενός  εμπειρικού παρατηρητή, χωρίς καμιά επιστημονική γνώση ή σπουδή του  πραγματευόμενου αντικειμένου. Θα προσπαθήσω όμως να συνδυάσω τις απόψεις  μου με τεκμηριωμένες παραδοχές και όση αντικειμενικότητα μου επιτρέπει η πραγματικότητα που βιώνουμε. Θα ολοκληρώσω το  άρθρο μου με τις πάντα επίκαιρες  σχετικές απόψεις του Νικολό Μακιαβέλι.

Ας αρχίσουμε λοιπόν από την ετυμολογία της λέξης αφιλία του τίτλου, πριν προχωρήσουμε σε παραδείγματα προσώπων και καταστάσεων που έχουν έντονα τα συμπτώματά της. Είναι μια λέξη σύνθετη από την φιλία και το στερητικό άλφα.  Φιλία ονομάζεται η πλατωνική σχέση μεταξύ δύο ή περισσότερων ατόμων του ίδιου ή και διαφορετικού φύλου, με κύριο χαρακτηριστικό την αμοιβαία αφοσίωση και κατανόηση, χωρίς να υπάρχει συμφέρον, κίνητρο ή ανώτερος στόχος. Φιλία είναι η αμοιβαία εμπιστοσύνη και ειλικρίνεια μεταξύ των μελών της. Η φιλία δεν καθορίζεται από την φυλή, το χρώμα, την εθνικότητα ή την ηλικία. Το στερητικό όμως [α] την μετατρέπει από την απλή έλλειψη φίλων μέχρι το μίσος που τρέφει κάποιος προς τον εχθρό του και την άσπονδη, θανάσιμη, προαιώνια και έμμονη έχθρα του προς τους άλλους.

Αυτό το τελευταίο, η έμμονη δηλαδή έχθρα προς οποιονδήποτε και οτιδήποτε, είναι η  χειρότερη μορφή της αφιλίας και  θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο έρευνας συγκεκριμένης επιστήμης. Το κακό είναι ότι δεν πρόκειται για  σπάνιο φαινόμενο αλλά πολύ διαδεδομένο και σε κάποιες μορφές της – ευτυχώς περιορισμένες -  θα μπορούσε να προκαλέσει ακόμα και παγκόσμιο κίνδυνο, αν συντρέξουν   κάποιες προϋποθέσεις.

Υπάρχει όμως το χειρότερο που συμπίπτει με άτομα που διαθέτουν μεγάλη δύναμη και ‘’διεστραμμένες’’ συμπεριφορές και φιλοδοξίες, όπως συμβαίνει με τον ανατολικό μας γείτονα. Ανέκαθεν έλεγαν ‘’να μη σου τύχει κακός γείτονας’’ και σε μας δυστυχώς έτυχε και κακός και δύστροπος, με αποτέλεσμα αμφότεροι οι γειτονικοί λαοί να υφίστανται τις συνέπειες αυτής της συμπεριφοράς και να μη μπορούν να χαρούν τα αγαθά που γενναιόδωρα   χάρισε η φύση στην περιοχή μας.

Τελειώνουμε – σχήμα λόγου είναι –  με το χείριστο, αυτό που προέκυψε στην ευρύτερη γειτονιά μας, αφού όλος ο κόσμος αποτελεί μια γειτονιά, με τον  Ρώσο ηγέτη, που από πράκτορας της τρομερής KGB μεταλλάχτηκε σε τρομερό ολιγάρχη μιας τεράστιας χώρας με ‘’πανοπροίκι’’ το πυρηνικό οπλοστάσιο της Σοβιετικής Ένωσης .

Όταν λοιπόν κατάλαβε ότι η τελευταία είχε φάει  τα ψωμιά της και μαζί εκατομμύρια δυστυχισμένων ανθρώπων, δημιούργησε με τους στενούς συνεργάτες του, μια  νέα νομενκλατούρα, με αλλαγή ιδεολογικών πινακίδων. Σφετερίστηκαν την  ‘’κρατικοποιημένη’’ λαϊκή περιουσία και δημιούργησαν τους σύγχρονους δισεκατομμυριούχους που εξαπολύθηκαν ανά την υφήλιο, αγοράζοντας ή εξαγοράζοντας τα πάντα, με   την    ηγετική της ομάδα να κρατά και την εξουσία της χώρας.

Πλήττοντας από την μονοτονία  της εξουσίας  και του  αμύθητου πλούτου, ‘’εζήλωσαν την δόξαν  των Τσάρων’’ που οι  ίδιοι , στην προηγούμενη μετάλλαξή τους είχαν δολοφονήσει αγρίως για να φέρουν ‘’τον λαό στην εξουσία’’, αποφάσισαν   μια μορφή ‘’νέο-τσαρισμού’’. Έτσι λοιπόν ανέσυραν από το παλιό κομμουνιστικό θεματολόγιο τη θεωρία περί σοσιαλδημοκρατίας, που είχε διατυπώσει ο Έντουαρντ  Μπερνστάιν, θεωρώντας ότι η πραγματικότητα είχε διαψεύσει κάποιες θεωρίες του Καρλ Μαρξ . με τον χαρακτηρισμό  ‘’ρεβιζιονισμός’’. Πρόκειται δηλαδή για μια ιδεολογία ‘’a la cart’’ ,  οι  τάσεις της οποίας  (πρακτικές ή θεωρητικές)  αποβλέπουν στην τροποποίηση ή την κατάργηση των συνθηκών που ισχύουν μεταξύ δύο ή περισσότερων κρατών. Είναι αυτό που στην καθομιλουμένη λέγεται αναθεωρητισμός και πρώτο τους πειραματόζωο έγινε η Ουκρανία, την οποία στόλισαν με διάφορα ‘’κοσμητικά επίθετα’’ και κυρίως ως φασιστική – που ‘’αγνοούσαν’’ ή παρέβλεπαν πριν την αιρετή εκλογή της νέας της ηγεσίας  - για να αρχίσουν τον αναθεωρητισμό τους. Ας ξεδιαλύνουμε ότι φασισμός είναι ‘’κάθε μορφή αυταρχικής, εθνικιστικής πολιτικής ιδεολογίας με παραστρατιωτικά και μιλιταριστικά χαρακτηριστικά που θέτει το έθνος  υπεράνω κάθε άλλης αξίας, καταργώντας τη δημοκρατία και τον κοινοβουλευτισμό’’. Ίσως εδώ επιβάλλεται κάποιοι να  ‘’κοιταχτούν στο καθρέφτη’’ τους αντί να ‘’κουνιούνται’’  τόσο επιδεικτικά ,όταν τους ‘’παίρνει’’ ο φακός!!!

Μια και αναφερθήκαμε στους ξένους ας πούμε δυο λόγια και στους δικούς μας [όλου του κομματικού φάσματος] που η ιδεοληψία τους δεν τους επιτρέπει να κατανοήσουν  όχι μόνο τις συμμαχικές μας υποχρεώσεις  αλλά και εκείνες προς τις πολλές χιλιάδες Ελλήνων που ζουν στη πολύπαθη περιοχή, όπου δημιούργησαν τον πολιτισμό , τη θρησκεία αλλά και την ίδια τους τη γραφή [ την Κυριλλική]  , που διατηρείται ακόμα και σήμερα  στην τεράστια αυτή χώρα και την Σερβία. Το σπουδαιότερο είναι ότι αν γίνει αποδεκτός ο ρεβιζιονισμός στην Ουκρανία,  θα ανοίξει την όρεξη του γείτονα που ανέφερα, να επιζητήσει τον δικό του αναθεωρητισμό [με αφορμή τη Θράκη, τα νησιά και  τη θάλασσα της καρδιάς τους] που αποτελεί  πάγια διεκδίκησή .

 Έφθασε λοιπόν η ώρα να αναζητήσουμε ομοιότητες των πρωταγωνιστών της διαμάχης για το  Ουκρανικό, με στοιχεία από τον ‘’Ηγεμόνα’’ του Μακιαβέλι, ο οποίος  αρνείται τα παραδοσιακά πολιτικά συστήματα και γοητεύεται με τις νέες ηγεμονίες που δημιουργήθηκαν με τη βία. Πιστεύει ότι το κράτος δεν είναι η συνολική συνείδηση των πολιτών αλλά το ευφυές δημιούργημα ενός ατόμου που είναι ξένο προς την ηθική πραγματικότητα του λαού. Θεωρεί ότι οι άνθρωποι μάχονται χρησιμοποιώντας τους νόμους  και τη δύναμη- προνόμιο του ζωικού βασιλείου, επικαλούμενος τη δύναμη του λιονταριού και την οξύνοια της αλεπούς [εδώ αντιγράφει τον ομότιτλο μύθο του Αισώπου] και προσθέτει: Πρέπει, λοιπόν, να γνωρίζετε ότι υπάρχουν δύο ειδών τρόποι να αγωνίζεται κανείς: ο ένας είναι με τους νόμους και ο άλλος με την επιβολή δύναμης· ο πρώτος ταιριάζει στον άνθρωπο, ενώ ο δεύτερος στα θηρία. Επειδή όμως ο πρώτος πολλές φορές δεν αρκεί, είναι αναγκαίο να προστρέξουμε στον δεύτερο. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο ένας ηγεμόνας να ξέρει να ενεργεί και ως άνθρωπος και ως θηρίο.

          Αναφέρει δε εμφαντικά ότι : Αυτό το δίδαξαν στους ηγεμόνες κεκαλυμμένα οι αρχαίοι συγγραφείς, οι οποίοι γράφουν ότι ο Αχιλλέας και πολλοί άλλοι από τους αρχαίους βασιλιάδες είχαν ανατεθεί στον Κένταυρο Χείρωνα προκειμένου να διαπαιδαγωγηθούν σύμφωνα με τη δική του διδασκαλία. Και έχοντας για παιδαγωγό κάποιον που είναι μισός ζώο και μισός άνθρωπος, αυτό σήμαινε ότι ένας ηγεμόνας ήξερε να χρησιμοποιήσει και τη μία αλλά και την άλλη φύση του- γιατί η μία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την άλλη.

    Η οξύνοια είναι αυτή που ωθεί τον ηγεμόνα να προβάλει πέντε κυρίαρχες ηθικές αρχές ευσπλαχνία, αφοσίωση, ανθρωπιά, ακεραιότητα, ευσέβεια, χωρίς αυτό να συνεπάγεται την ανάγκη να ενεργεί σύμφωνα με αυτές. Αυτό κάνουν αμφότεροι οι σημερινοί αντίπαλοι ηγέτες, με τον ένα να ενεργεί ειλικρινά  και τον έτερο προσχηματικά, κατά πως τον βολεύει. Στο τέλος όμως επιβάλλεται  ο ισχυρότερος, αφού στην πράξη επικρατεί ο νόμος της ζούγκλας. Οι ηθικές αρχές που επικαλείται ο Μακιαβέλι, αποτελούν υποχρέωση των αδυνάτων και δεν δεσμεύουν ένα συνετό Ηγεμόνα, ο οποίος  δεν μπορεί, ούτε πρέπει, να τηρεί τις υποσχέσεις του, όταν αυτές μπορεί να στραφούν εναντίον του, όταν παύουν να υφίστανται οι λόγοι που τον έκαναν να υποσχεθεί. Τα καλά και συμφέροντα θα έλεγε και ο οψίμως θρησκευόμενος κ. Πούτιν.

            Ο Μακιαβέλι λέει ακόμα ότι: ‘’ Για έναν ηγεμόνα, λοιπόν, δεν είναι απαραίτητο να κατέχει όλες τις προαναφερθείσες αρετές, αλλά είναι απαραίτητο να φαίνεται ότι τις έχει. Μάλιστα, θα τολμήσω να πω ότι έχοντάς τις και τηρώντας τις πάντα μπορεί να καταστούν επιζήμιες, ενώ όταν φαίνεται ότι τις έχει, τότε αυτές είναι χρήσιμες: όπως το να μοιάζει σπλαχνικός, αφοσιωμένος, ανθρώπινος, ακέραιος, ευσεβής, και να είναι- αλλά να έχει προετοιμάσει την ψυχή του, που, εάν χρειαστεί να μην είναι, να μπορεί και να ξέρει να αλλάζει προς το αντίθετο . Αντώνης