Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΗΣ ΜΑΝΑΣ

Με το θέμα αυτό ασχολήθηκαν κατά καιρούς, ποιητές και συγγραφείς,  που ύμνησαν και απόλυτα δίκαια, την ιδιαίτερη ευαισθησία της μάνας. Η γυναίκα από τη φύση της είναι γεννημένη για να αγαπά και σαν γίνει μάνα ξεχνά την ίδια την ύπαρξή της και αφιερώνεται – μέχρις αυτοθυσίας – στα παιδιά της. Οι ειδικοί  υποστηρίζουν ότι αυτό αποτελεί μια φυσική  αναγκαιότητα για την προστασία της μητρικής της ιδιότητας  και τη διαιώνιση του είδους, όπως συμβαίνει -με ελάχιστες εξαιρέσεις-  και στο υπόλοιπο ζωικό βασίλειο. Σε κάθε περίπτωση η καρδιά της μάνας έχει υμνηθεί όσο τίποτα άλλο και αποτέλεσε θέμα σημαντικών ποιητών και συνθετών, για να καταδείξουν αυτή την ιδιαιτερότητα της μητρικής καρδιάς.

 Ένα στοιχείο που ίσως διέλαθε της προσοχής μας είναι ότι τα περισσότερα από αυτά τα έργα έχουν γραφεί από άνδρες, όπως άνδρες αποτελούν και το ‘’αντικείμενο θυσίας’’ των μητέρων τους, στις ιδανικές μητρικές αυτοθυσίες. Μάνες είναι και εκείνες που διαμορφώνουν τους ‘’δύσκολους’’ χαρακτήρες των αγοριών, που αργότερα χαρακτηρίζονται ‘’κακοί πατεράδες και σύζυγοι’’. Το Οιδιπόδειο σύνδρομο θα προσδιορίζει  πάντα τα έργα και τις σκέψεις μας και θα μας οδηγεί στην προβολή και εξιδανίκευση της μάνας,  όπως άλλωστε της αξίζει απόλυτα.

Ένα από τα ποιήματα αυτά, με τίτλο η καρδιά της μάνας, φθάνει σε ακραίες παρομοιώσεις και συμβολισμούς και είναι γνωστό παγκόσμια, με παρεμφερείς διατυπώσεις. Εγώ θα παραθέσω την εκδοχή του Άγγελου Βλάχου , που υμνεί με σπαραγμό το μοναδικό αυτό πλάσμα – τη μάνα – που αποτελεί  βασικό στοιχείο δημιουργίας και στήριξης της κοινωνίας μας. Ανάλογες είναι και οι μελοποιήσεις του Π. Θαλασσινού [της μάνας η καρδιά] και του Στ. Καζαντζίδη [ η καρδιά της μάνας], με ανάλογο στόχο και διαφορετικούς  τίτλους.

Προσωπικά διαπιστώνω μια αλλιώτικη αντιμετώπιση ανάλογων ανδρικών περιπτώσεων, που για διάφορους λόγους κλήθηκαν να παίξουν το διπλό ρόλο μάνας και πατέρα για να ‘’μεγαλώσουν’’ οι ίδιοι – χωρίς καμία βοήθεια – τα παιδιά τους . Επίσης  – εν καιρώ πολέμου –  αρκετοί πατεράδες  στήθηκαν στα εκτελεστικά αποσπάσματα  στη θέση των παιδιών τους. Εδώ η στάση  της λογοτεχνίας, της μουσικής και του ‘’θεάματος’’, στάθηκε λίγο μεροληπτική και άδικη, αντιπαραθέτοντας το παράδειγμα της καρδιάς της μάνας που κατρακυλάει [ στο ποίημα που ακολουθεί], με το ξύρισμα του μουστακιού του πατέρα [σε ταινία εποχής]. Για να σώσουν δε τα προσχήματα , στην περίπτωση του πατέρα, χρησιμοποιήθηκε και ο δεύτερος [παραπειστικός] τίτλος ‘’ οι άνδρες δεν κλαίνε’’. Ε , λοιπόν και οι άνδρες κλαίνε και έχουν και αυτοί καρδιά , αλλά κρατάνε τον πόνο για τον εαυτό τους, ενώ μοιράζονται την αγάπη τους και προβάλλουν πάντα  τα θετικά παραδείγματα των γυναικών και μανάδων τους.  Οι άνδρες   δημιουργοί – πλην ελάχιστων εγωκεντρικών  εξαιρέσεων – αποφεύγουν να  αυτοπροβάλλονται, αναμένοντας ίσως ότι – στα πλαίσια της πραγματικής εξίσωσης δικαιωμάτων των δύο φύλων – κάποιες γυναίκες θα φροντίσουν και για την ανδρική προβολή . Αν δεν το τολμήσουν μεμονωμένες γυναίκες, ας το επιχειρήσουν κάποιοι από τους αμέτρητους ‘’Συλλόγους γυναικών’’,  δείχνοντας έτσι ότι η εξίσωση δικαιωμάτων απαιτεί – επί τέλους – μια εκεχειρία για να μην πω ‘’  λήξη του εμπολέμου’’ μεταξύ μας. Η ιστορία θα πρέπει να αποτελεί οδηγό και για τις μελλοντικές μας σκέψεις, διότι στο παρελθόν δεν υπήρξε μόνο το άδικο ανδρικό κεκτημένο, αλλά και μεγάλες περίοδοι μητριαρχίας και ότι η ζωή είναι ένας κύκλος, που μοναδικό στοιχείο ισορροπίας του αποτελεί η αγάπη και η εκατέρωθεν κατανόηση. Αγαπάτε  αλλήλους διακήρυξε ο Χριστός και στην αγάπη αυτή δεν έκανε ‘’φυλετικές ‘’ διαφοροποιήσεις.

Αντώνης Ταρνανάς

Ακολουθεί το ποίημα

‘’’ Η καρδιά της μάνας  [εκδοχή  Άγγελου Βλάχου]

Ένα παιδί, μοναχοπαίδι αγόρι,
αγάπησε μιας μάγισσας την κόρη.
-Δεν αγαπώ εγώ, του λέει, παιδιά,
μ' αν θέλεις να σου δώσω το φιλί μου,
της μάνας σου να φέρης την καρδιά
να ρίξω να την φάη το σκυλί μου

Τρέχει ο νειός, την μάνα του σκοτώνει
και την καρδιά τραβά και ξεριζώνει
και τρέχει να την πάη μα σκοντάφτει
και πέφτει ο νειός κατάχαμα με δαύτη.

Κυλάει ο γυιός και η καρδιά κυλάει
και την ακούει να κλαίη και να μιλάη.
Μιλάει η μάνα στο παιδί και λέει:
-Εχτύπησες, αγόρι μου;…και κλαίει! ‘’’