ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ

Σκαλίζοντας κάποιες παλιές διάσπαρτες σημειώσεις μου  με ορολογίες που μου έκαναν εντύπωση, έπεσε η ματιά μου στη λέξη του τίτλου και επιχείρησα μια προσωπική ενδοσκόπηση, για να διαπιστώσω αν διαθέτω αυτή την ιδιότητα.  Η ερμηνεία  ενός ειδικού που δεν έχω συγκρατήσει το όνομά του και λυπάμαι γιαυτό, ανέφερε επί λέξει, τα ακόλουθα:

‘’Ενσυναίσθηση είναι να νιώθεις μαζί με τους άλλους ανθρώπους...

Είναι η συναισθηματική ταύτιση με τον άλλον, όπου μπορείς να κατανοήσεις το πως νιώθει, το πως αισθάνεται, μπορείς να μπεις στη θέση του, "στα παπούτσια του", να δεις τον κόσμο μέσα από τα δικά του μάτια, να επικοινωνήσεις βαθιά μαζί του! Αποτελεί σημαντικό παράγοντα στη συναισθηματική σου ανάπτυξη, όπου για να βιώσεις αυτό που αισθάνεται και νιώθει εκείνος, χρειάζεται απλά να αφεθείς, ώστε να οδηγηθείς μέσα από τα ερεθίσματα, χωρίς να χρειάζεται "να δείξεις" ότι είσαι εκεί, απλά να κατανοήσεις τη θέση του!

Ενσυναίσθηση είναι:

να βλέπεις με τα μάτια του άλλου,

να ακούς με τα αυτιά του άλλου,

να νιώθεις με την καρδιά του άλλου!’’

Κάποιες από τις προϋποθέσεις αυτές, είμαι απόλυτα βέβαιος ότι τις διαθέτω , αρκετές όμως από τις υπόλοιπες όχι απλώς μου είναι ξένες αλλά με βρίσκουν εντελώς αντίθετο και αυτό με προβλημάτισε. Πέραν  του προβληματισμού μου,  ανησύχησα μήπως αποτελούν και  ανασταλτικό  ‘’παράγοντα στη συναισθηματική μου ανάπτυξη’’, με κίνδυνο να εμπέσω στην   κατηγορία των  συναισθηματικά υπανάπτυκτων ή ακόμα χειρότερα των ασυναίσθητων.

Δεν θα ασχοληθώ με την επιστημονική ερμηνεία του φαινομένου, αφού βρίσκεται έξω από το ‘’γνωσιακό’’ μου πεδίο [ αποφεύγω την  ταυτόσημη λέξη ‘’γνωστικό’’, για να αποφύγω την ενδεχόμενη σύγχυση με τις άλλες έννοιες που αποδίδονται στη δεύτερη λέξη]. Περιορίζομαι λοιπόν  στις πρακτικές εφαρμογές και τα εξ αυτών   παραγόμενα αποτελέσματα, παίρνοντας τα πράγματα από την αρχή:

Προσπαθώ να ταυτίζομαι συναισθηματικά και να κατανοώ πως νοιώθει και αισθάνεται και να μπω στη θέση κάποιου άλλου , δείχνοντας  ότι είμαι εκεί, κοντά του. Ως εκεί και τέλος, διότι το να ‘’ μπω στα παπούτσια του ‘’  δεν είναι πάντα δυνατό  - και  λόγω μεγέθους- και αποτελεί ανεπίτρεπτη παρέμβαση, ενώ είναι ακατόρθωτο να μπω στη σημαντική θέση κάποιου άλλου, που δεν είναι διατεθειμένος να μου την παραχωρήσει!  Είναι όμως  εξοργιστικό  να βλέπεις τον κόσμο μέσα από ξένα μάτια [όταν έχεις τα δικά σου] και να επικοινωνήσεις βαθιά με κάποιον, όταν ο ίδιος δεν ‘’ανοίγεται’’ και αν το κάνει δεν ξέρεις αν είναι ειλικρινής στα ‘’ανοίγματά’’ του. Ανάλογη είναι η θέση μου στην πρόταση να ακούς με τα αφτιά του άλλου [ σκέψου να πέσεις σε κωφό ή ΄΄κωφό’’ ] και κυρίως να νοιώθεις με την καρδιά του άλλου, σε μια χώρα που σπανίζουν οι εγκάρδιοι και βρίθουν οι ‘’καρδιακοί’’ και  σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται γενικότερα από την  αδιαφορία και την απονιά. Παρακαλώ να μην εκληφθούν οι θέσεις μου ως ειρωνικές και να μη τους αποδοθεί σατιρική πρόθεση, διότι η δημόσια πρακτική τις δικαιώνει απόλυτα και είναι πλείστα όσα  τα αντίστοιχα  παραδείγματα της ‘’ζώσης πραγματικότητας’’   που βιώνουμε όλοι μας.

Σκεφθείτε  τη ζωή στη χώρα μας – διαχρονικά – μέσα από τα μάτια των πολιτικών μας. Πολλοί  την έβλεπαν κατάμαυρη και τώρα ρόδινη  και ανθίζουσα και οι άλλοι ακριβώς αντίθετα. Να ακούς με τα αφτιά όσων έλεγαν  ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο ή  δολοφόνοι των λαών Αμερικάνοι και τώρα μεσολαβούν για την είσοδο και άλλων  στους ίδιους Οργανισμούς  , δίνοντας και ‘’πανωτόκια’’, με ιστορικές  ονομασίες και ανιστόρητες γλώσσες!!! Να επικοινωνήσεις βαθιά με κάποιους που κατηγορούσαν τους υπόλοιπους σαν ‘’τσολιάδες’’ με διάφορα προθέματα και τώρα θριαμβολογούν φορώντας οι ίδιοι τις ‘’κλεμμένες φουστανέλες’’ τους ή να βλέπεις τον ‘’κατάμαυρο’’ από την πίσσα Σαρωνικό, μέσα από τα μάτια των υπεύθυνων, που διαφήμιζαν την καθαρότητά του και παρακινούσαν τους λουόμενους να μη χάσουν την ευκαιρία! Να ακούς με τα αφτιά των  κατά καιρούς αντιμνημονιακών ή εκείνων που θα έσκιζαν τα μνημόνια και να βλέπεις με τα μάτια εκείνων που έβλεπαν το πελώριο ΟΧΙ του δημοψηφίσματος του 2015 σαν ευκαιριακό ΝΑΙ της Οβιδιακής τους  μεταμόρφωσης. Να ακούς με τα αφτιά εκείνων που πήραν την εξουσία χάρις στο  μπόνους 50 εδρών, που σπεύδουν  να καταργήσουν την ‘’επιδότηση’’ αυτή, για να μη μπορέσουν οι άλλοι να σχηματίσουν κυβέρνηση!!!

Να λοιπόν γιατί αποδέχομαι μεν την επιστημονική ερμηνεία της ενσυναίσθησης ‘’ να νοιώθω μαζί με τους άλλους ανθρώπους ‘’, όταν όμως και οι άλλοι νοιώθουν το ίδιο για μένα και αρνούμαι τον ‘’ετεροπροσδιορισμό’’ που δίνει το δικαίωμα στους κατέχοντες να μου επιβάλουν να αισθάνομαι πλούσιος με άδειες τσέπες και να βαυκαλίζομαι με τις φρούδες  ελπίδες που μοιράζουν  αφειδώς. Ύστερα από όλα αυτά, προτιμώ  να βλέπω με τα δικά μου γέρικα μάτια και να ακούω με τα μειωμένης  οξύτητας αφτιά  μου , αδιαφορώντας ,στα 85 μου, για την όποια επιστημονική προειδοποίηση περί ενδεχόμενης ‘’συναισθηματικής μου υποβάθμισης’’.       Αντώνης Ταρνανάς

ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΑΡΝΑΝΑΣ, ΕΓΚΑΙΡΗ ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΑΛΤΣΧΑΙΜΕΡ

                        Δύο βίντεο και ένα κείμενο συνεντεύξεων  του βραβευηθέντα  ερευνητή για την έγκαιρη διάγνωση του  Αλτσχάιμερ .

Ιωάννης Ταρνανάς: Ο Έλληνας ερευνητής που καινοτομεί στην πρώιμη διάγνωση του Αλτσχάιμερ [Συνέντευξη]

010 SHARES

Share to FacebookShare to TwitterShare to Google+Share to LinkedInShare to E-mailShare to PrintFriendly

22_10_2018

Χρήστος Κοτσακάς Δημοσιογράφος - Senior Editor, epixeiro.gr

Ο Δρ Ιωάννης Ταρνανάς, νευροεπιστήμονας και Founder & Chief Scientist της Altoida, μιλάει στο επιχειρώ για την καινοτόμα εφαρμογή που έχει αναπτύξει, μέσω της οποίας εντοπίζεται κατά πόσο ένα άτομο μπορεί να εμφανίσει Αλτσχάιμερ, με αφορμή και την πρόσφατη βράβευση του με το ΕΙΤ Ιnnovators Award.

Το αντικείμενο εργασιών της εταιρείας σας σχετίζεται με μια καινοτόμα υπηρεσία η οποία εντοπίζει κατά πόσο ένα άτομο μπορεί να εμφανίσει Αλτσχάιμερ. Μιλήστε μας για αυτό και για το πως πραγματοποιείται η διαδικασία.

Η μέτρηση ξεκινά με την χρήση του κινητού τηλεφώνου σε μια άσκηση πλοήγησης στον χώρο και αναζήτησης 3-6 αντικειμένων που έχουν τοποθετηθεί πιο πριν, με την χρήση επαυξημένης πραγματικότητας. Τα σημερινά κινητά τηλέφωνα χρησιμοποιούν λειτουργίες επαυξημένης πραγματικότητας, οπότε δεν υπάρχει ανάγκη για ειδικό εξοπλισμό. Μετά το πέρας της άσκησης, που κρατάει περίπου 10 λεπτά ή λιγότερο, τα δεδομένα του χρήστη αναλύονται με τεχνικές τεχνητής νοημοσύνης και προκύπτει βαθμολόγηση της συμπεριφοράς του κατά την πλοήγηση αλλά και την αναζήτηση των αντικειμένων. Πιο αναλυτικά, βαθμολογείται η ικανότητα και η ταχύτητα της βάδισης, η μνήμη, η ταχύτητα επεξεργασίας του εγκεφάλου, οι χρόνοι αντίδρασης και η προσοχή, μεταξύ άλλων δεξιοτήτων. Λόγω της αυξημένης ακρίβειας της ψηφιακής, αυτής, μεθόδου, είναι ικανή να εντοπίσει νοητικές διαταραχές πολύ πριν τις σημερινές μεθόδους νοητικής αξιολόγησης. 

Σε τι διαφέρει η δική σας πρόταση από τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται έως σήμερα και στις οποίες δεν γίνεται χρήση επαυξημένης πραγματικότητας ή κινητών τηλεφώνων;

Σήμερα, τα ερωτηματολόγια από μόνα τους δεν είναι ικανά να εντοπίσουν τις πολύ μικρές αλλαγές στην νοητική ικανότητα, τα λεγόμενα «micro-errors» (όρος τον οποίο εισηγήθηκα στην επιστημονική κοινότητα πριν από κάποια χρόνια ως μια καινοτόμο μέθοδο ανάλυσης της συμπεριφοράς). Η μοναδική μέθοδος που έχουμε σήμερα για να κάνουμε κάτι αντίστοιχο είναι να συνδυάσουμε ερωτηματολόγια, μαζί με νευροαπεικόνιση, ανάλυση του γονιδιώματος και ανάλυση πρωτεϊνών από τον εγκέφαλο, τους λεγόμενους βιολογικούς βιοδείκτες. Αυτή η προσέγγιση είναι ακριβή, επίπονη και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί συχνά. Εμείς τα ανατρέπουμε όλα αυτά με την χρήση του κινητού τηλεφώνου. 

Πως ξεκίνησε η ενασχόληση σας με τη συγκεκριμένη πάθηση και η ερευνητική σας δραστηριότητα γύρω από την ανάπτυξη της εφαρμογής;

Η αγάπη μου για τις νευροεπιστήμες και τη βιολογία ξεκινά από πολύ μικρή ηλικία, ίσως και προσχολικά. Στην πορεία έζησα από πάρα πολύ κοντά τη φροντίδα ατόμων με άνοια μέσω της γιαγιάς μου, η οποία ταλαιπωρήθηκε από τη νόσο για 11 ολόκληρα χρόνια. Το διάστημα αυτό δεν είναι τυπικό για άτομα με άνοια τύπου Αλτσχάιμερ. Συνήθως η μέση διάρκεια είναι 6-8 χρόνια, οπότε κάτι ήταν διαφορετικό στην προκειμένη περίπτωση, που μου κίνησε την περιέργεια. Λόγω της ασχολίας μου με τεχνολογίες εικονικής πραγματικότητας από πολύ νωρίς, το 1999, ξεκίνησα πειράματα παρακολουθώντας την κινητική και νοητική συμπεριφορά της γιαγιάς από πολύ νωρίς. Αργότερα, αυτό εξελίχθηκε με περαιτέρω κλινικές δοκιμές σε πρόγραμμα εικονικής πραγματικότητας και σήμερα επαυξημένης πραγματικότητας για την ανάλυση της συμπεριφοράς, τους λεγόμενους «λειτουργικούς βιοδείκτες».

Στον τομέα του Αλτσχάιμερ, θα πρέπει να περιμένετε στο εγγύς μέλλον από την ομάδα μας όχι μόνο την έγκαιρη διάγνωση αλλά και την πιθανή αντιμετώπιση

Υπάρχει σήμερα κλινική χρήση της υπηρεσίας; Που γίνεται αυτή και ποια είναι τα αποτελέσματα της; Πέρα από τη διάγνωση, υπάρχει πρόοδος και στην αντιμετώπιση της ασθένειας; 

Η μέθοδος μας χρησιμοποιείται ήδη στις μεγαλύτερες κλινικές στην Ελβετία (αρχικά υπό δοκιμή) αλλά και στην Αμερική. Τα σχόλια που δεχόμαστε από την χρήση είναι ιδιαίτερα κολακευτικά και προέρχονται από τους ειδικούς του χώρου. Φυσικά, υπάρχει χώρος για περισσότερες βελτιώσεις.

Σχετικά με την αντιμετώπιση της άνοιας, γίνονται εξίσου σημαντικές πρόοδοι παγκοσμίως. Ως επιστημονικός συνεργάτης του Global Brain Health Institute με έδρα το Πανεπιστήμιο Trinity στο Δουβλίνο και το Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο, ενημερώνομαι καθημερινά σχετικά με αυτό. Ουσιαστικά, με την έγκαιρη διάγνωση μπορούμε να αποφύγουμε το ένα τρίτο των ανοιών, εφόσον ακολουθηθούν συγκεκριμένες αλλαγές στις διατροφικές, νοητικές και κοινωνικές μας συνήθειες.

Βλέπουμε πως μέσω μιας εφαρμογής μπορεί να γίνει πρόγνωση μιας ασθένειας όπως το Alzheimer, ακόμη και από το σπίτι. Βάσει της γνώσης σας, σε ποιους άλλους τομείς της ιατρικής θα υπάρξουν παρόμοιες σημαντικές εξελίξεις στο κοντινό μέλλον;

Η σύντομη απάντηση είναι πως σε όλους τους τομείς της ιατρικής θα υπάρξουν παρόμοιες εξελίξεις, όσον αφορά στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης και πιθανά της επαυξημένης πραγματικότητας. Η πιο μεστή απάντηση είναι πως σε καμιά περίπτωση δεν πρόκειται να δούμε την τεχνολογία να αντικαθιστά τον ανθρώπινο παράγοντα, αλλά θα συνεργάζεται μαζί του ως «decision support tool». Είναι πολλές οι εφαρμογές που έρχονται στο μυαλό, το σημαντικό είναι να θυμόμαστε πως οποιαδήποτε καινοτομία στην ιατρική προκύπτει από μια πραγματική ανάγκη. Εάν αυτή η ανάγκη είναι τεκμηριωμένη και αδύνατο να καλυφθεί με οποιονδήποτε άλλον τρόπο, τότε η καινοτομία και η τεχνολογία ως το μέσον της, θα ανθίσει. 

Έχοντας ως βάση σας την Ελβετία, θεωρείτε πως θα μπορούσε μια καινοτόμα εφαρμογή όπως η δική σας να αναπτυχθεί στην Ελλάδα; Γενικότερα, υπάρχουν ευκαιρίες στον τομέα της επιστήμης και της καινοτομίας στην χώρα μας ή η βέλτιστη λύση για κάποιον είναι το εξωτερικό;

Είναι δύσκολη η απάντηση. Προφανώς και υπάρχει καινοτομία στην Ελλάδα. Ας μη ξεχνάμε πως η εργασία μου πάνω στο συγκεκριμένο αντικείμενο ξεκίνησε στην Ελλάδα και μάλιστα μέσα σε ελληνικό πανεπιστήμιο. Φυσικά, αυτό που δεν βγαίνει συχνά προς τα έξω είναι το πόσο δύσκολο είναι κάτι να ανθίσει και να εξελιχθεί μέσα σε ελληνικό πανεπιστήμιο, ειδικά εάν είσαι νέος. Για να είμαι προσεκτικός και να μη θίξω πρόσωπα και καταστάσεις στην Ελλάδα, από την οποία έχω πολύ προσωπική εμπειρία, θα αρκεστώ απλά να πω πως στην Ελλάδα κάποιος χάνει ΑΠΕΙΡΟ πολύτιμο χρόνο προσπαθώντας να πείσει τους «ειδικούς» για την αξία του. Όχι πως στο εξωτερικό είναι πολύ πιο εύκολο να τους πείσει κάποιος, και οι «ειδικοί» εκεί είναι πολύ πιο ειδικοί, απλά στο εξωτερικό υπάρχουν εδώ και χρόνια τα κατάλληλα κανάλια ώστε να το κάνεις χωρίς να χάνεις πολύτιμο χρόνο! Αυτή πιστεύω είναι η βασική διαφορά.

Διακριθήκατε πρόσφατα με το ΕΙΤ Ιnnovators Award από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας. Πως προέκυψε αυτό το αποτέλεσμα και τι σημαίνει για εσάς η συγκεκριμένη διάκριση;

Είναι η μεγαλύτερη τιμή που μου έχει δοθεί σε μια πορεία που όντως έχει κατορθώσει να μαζέψει αρκετά παγκόσμια βραβεία και μάλιστα από πολύ νεαρή ηλικία. Ουσιαστικά, αντιπροσωπεύουμε την ευρωπαϊκή καινοτομία με αυτή μας την εφαρμογή και κοιτάμε κατάματα την αμερικανική και σύντομα κινεζική υπεροχή στον τομέα. Το αποτέλεσμα προέκυψε μέσα από φοβερά ανταγωνιστικές κρίσεις και δοκιμές από διάφορους ειδικούς στον επιστημονικό και επιχειρηματικό τομέα. Είναι χαρακτηριστικό πως χρειάστηκε ένας από τους κριτές να δοκιμάσει ο ίδιος τη συσκευή μας, προτού «πεισθεί» για τους ισχυρισμούς μας!

Τι μπορούμε να περιμένουμε στο μέλλον από την εργασία σας γύρω από το Alzheimer αλλά και γενικότερα γύρω από την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης πάθησης; Υπάρχουν άλλα project που έχετε «στα σκαριά»;

Ουσιαστικά, στον τομέα του Αλτσχάιμερ, θα πρέπει να περιμένετε στο εγγύς μέλλον από την ομάδα μας όχι μόνο την έγκαιρη διάγνωση αλλά και την πιθανή αντιμετώπιση. Είναι πολύ νωρίς για οποιαδήποτε ανακοίνωση, αλλά τρεις διαφορετικές φαρμακευτικές θέλουν να συνεργαστούν μαζί μας σε αυτό το κομμάτι και η μία έχει ήδη υπογράψει τη συνεργασία.

Σχετικά με άλλα project, είναι όπως φαντάζεστε αρκετά! Θέλω να αναφέρω το πλέον σχετικό για την Ελλάδα, που αφορά σε ένα κλινικό πρωτόκολλο πρόληψης της άνοιας με την χρήση εικονικής πραγματικότητας, σε συνδυασμό με «ιατρικό τουρισμό». Έχουν ήδη γίνει προχωρημένες συζητήσεις για το συγκεκριμένο project και συνεργάζομαι με μια ιδιαίτερα αξιόλογη ομάδα επιστημόνων από Ελλάδα πάνω σε αυτό. Νομίζω πως η εφαρμογή μου της έγκαιρης διάγνωσης, μαζί με κλινικά πρωτόκολλα πρόληψης, και ο συνδυασμός με τον ελληνικό ήλιο και τη θάλασσα θα είναι ακαταμάχητος για οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο, αλλά και για μένα, για μια πιθανή επιστροφή στην Ελλάδα.

ΝΕΝΙΚΗΚΑΜΕΝ

                 [Οι σύγχρονοι Μαραθωνομάχοι]

Έμπλεος χαράς και περηφάνιας δέχτηκα τη χαρμόσυνη αναγγελία του κυρίου Πρωθυπουργού από τη Θεσσαλονίκη, ότι δεν θα περικοπούν από το επόμενο έτος οι συντάξεις,’’ όπως περίμεναν οι Κασσάνδρες ‘’  και ότι οι κυβερνητικοί αγώνες δικαιώθηκαν. Το γεγονός ότι και αυτή η θριαμβευτική αναγγελία γίνεται από τη συμπρωτεύουσα , με εμβάλλει σε σκέψεις διότι  όλες οι προηγούμενες εξαγγελίες από τον συγκεκριμένο χώρο, έχουν διαψευστεί. Αντιπαρέρχομαι όμως αυτή τη ‘’λεπτομέρεια’’ – δηλώνοντας ότι δεν ευθύνεται γιαυτό  η Θεσσαλονίκη – και απλά διερωτώμαι γιατί όλη αυτή η χαρά και η περηφάνια!!!

Προσωπικά χαίρομαι που δεν  [θα] μου περικόψουν περαιτέρω το φιλοδώρημα που μου απέμεινε από τη σύνταξή, αλλά   δεν μπορώ  να κατανοήσω τη χαρά των κυβερνητικών παραγόντων, της Αυγής, της Εφημερίδας των Συντακτών και των παντοειδών παπαγάλων των ΜΜΕ, αφού κανείς τους, μέχρι στιγμής,  δεν είναι συνταξιούχος.        Εύχομαι σε όλους αυτούς τους ‘’διαστρεβλωτές της αλήθειας’’ να συνταξιοδοτηθούν σύντομα και τότε θα καταλάβουν τις θριαμβολογίες τους!!! Με προβληματίζει όμως ότι πανηγυρίζουν την ακύρωση αποκλειστικά δικού τους  πρόσφατου Νόμου, με τα γνωστά και ενδεχομένως άγνωστα ανταλλάγματα προς την κυρία Μέρκελ, τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την προσχώρησή  τους [συνολικά] στη ‘’χορεία’’ των μερκελιστών και  γερμονοτσολιάδων . Προφανώς ‘’εζήλωσαν την δόξαν’’ εκείνων κατά των οποίων εξαπέλυαν αυτούς τους μύδρους, μετατρεπόμενοι οι ίδιοι πλέον σε σύγχρονα ‘’μυδραλιοβόλα’’ εναντίον των πάντων . Έχει η ζωή γυρίσματα   ή  ήταν δίκαιο και έγινε πράξη ;;; Η επιλογή ανήκει στους καθ΄ημάς σύγχρονους ‘’ζηλωτές’’, οπουδήποτε και αν  αυτοί βρίσκονται  !!!

Στη νιρβάνα* που βιώνουν, μπορούν να ισχυριστούν πολλά και να κάνουν ακόμα περισσότερα, εγώ όμως, θα προσπαθήσω να  ‘’γιορτάσω’’ την αναστολή των ανησυχιών μου [που έχω χιλιοπληρώσει] και την εφήμερη χαρά μου, με το τραγούδι  που ακολουθεί και αφιερώνω  και στους λοιπούς συμπάσχοντες [ εξαιρούνται οι νέοι συνταξιούχοι – Νόμος Κατρούγκαλου γαρ]:

*Νιρβάνα: Σύμφωνα με το φιλοσοφικό λεξικό του Ανδρούτσου ο όρος αυτός χαρακτηρίζει τη βουδιστική απάρνηση κάθε εγκόσμιας επιθυμίας, παντός γήινου, και κατά συνέπεια και η εξαφάνιση αυτού του ανθρώπου στο μηδέν δια της οποίας και επέρχεται η απολύτρωση από τα δεινά της ζωής και του κόσμου(*)

Αντώνης Ταρνανάς

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ

Ομολογώ ότι έφριξα και αισθάνθηκα συνένοχος προδοσίας, όταν άκουσα τη σημερινή συνέντευξη της Κυρίας Κωνσταντοπούλου.

Προκαταβολικά δηλώνω ότι δεν είμαι νομικός και συνεπώς αδυνατώ να κρίνω τη βαρύτητα των  αναφερθέντων αδικημάτων, είμαι όμως βέβαιος από τα ελάχιστα που γνωρίζω, ότι η προδοσία τουλάχιστον θεωρείται κακούργημα.  Δηλώνω επίσης ότι δεν είμαι καθοιονδήποτε τρόπο οπαδός,  συμπαθών η γνώριμος της κυρίας Κωνσταντοπούλου. Η εν λόγω κυρία , σχετικά πρόσφατα,   υπήρξε υψηλό  κομματικό στέλεχος της παρούσης Κυβέρνησης και συνεπώς γνωρίζει πολλά  και εκ τω έσω.  Το γεγονός  ότι   κατείχε την τρίτη τη τάξει πολιτειακή θέση του Προέδρου της Βουλής, ενδεχομένως υποχρεώνει την περιγραφόμενη Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου να κινηθεί πάραυτα και να πράξει  τα  επιβαλλόμενα.

Όταν  ακούονται τόσο βαριές κατηγορίες, που ήδη έχουν κυκλοφορήσει και στο εξωτερικό, η αποσιώπηση αποτελεί συνενοχή και ίσως επιβάλλεται η άμεση αντίδραση των αρμοδίων Αρχών,  εναντίον των καταγγελλομένων προσώπων, της καταγγέλλουσας ή  και  εναντίον μου για την αναπαραγωγή της δήλωσης. Προσθέτω για την υπεράσπισή μου  ότι δεν μπορούσα να αμφισβητήσω τη δημόσια δήλωση ενός τόσο σημαντικού πολιτειακού  προσώπου .

Παρατήρησα μάλιστα ότι η καταγγέλλουσα κυρία ήθελε και άλλα να προσθέσει, αλλά οι δημοσιογράφοι της εκπομπής ‘’δεν της  επέτρεψαν’’, επικαλούμενοι – ελπίζω ειλικρινώς -  την έλλειψη χρόνου.

          Παραθέτοντας το σχετικό βίντεο παρακαλώ  οιονδήποτε από τους αποδέκτες του παρόντος και κυρίως τους έχοντας δημοσιογραφική ιδιότητα, να ενημερώσουν   άμεσα και την αρμόδια Εισαγγελέα , για την περίπτωση που οι δηλώσεις αυτές δεν περιήλθαν σε γνώση της. Ακολουθεί το σχετικό βίντεο των δηλώσεων, το οποίο δημοσιεύσω και στην ιστοσελίδα μου. Αντώνης Ταρνανάς

Ο ΣΕΒΑΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΘΕΜΑ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ

       Η συνάντηση Πρωθυπουργού – Αρχιεπισκόπου

Ρίχνοντας μια δεύτερη ματιά [καμιά σχέση με την ομώνυμη τηλεοπτική εκπομπή του ΣΥΡΙΖΑ [!] ] στην προχθεσινή συνάντηση κορυφής Κυβέρνησης – Εκκλησίας, βλέπει κανείς ξεκάθαρα την  επιμελώς προετοιμασμένη επίδειξη περιφρόνησης προς την Εκκλησία, μέσω του Προκαθημένου της, ώστε να ‘’υποτιμηθούν’’ τεχνηέντως και οι προβαλλόμενες  ‘’ παραχωρήσεις’’  προς την Εκκλησία.

Μια τυπική συνάντηση των δύο ηγετών, αποδείχτηκε τελικά ότι ήταν ‘’προκάτ’’  και καλοστημένη – ελπίζω και εύχομαι χωρίς την πλήρη γνώση και συγκατάθεση του Αρχιεπισκόπου. Έγινε μια κομματική προεκλογική φιέστα, με όλα τα χαρακτηριστικά της γνωρίσματα και τη γνωστή ‘’καρακιτσαρία’’ που αρμόζει σε μια ‘’προοδευτική ζωντανή παράσταση’’. Είχε  ετοιμασθεί το βήμα  και είχε προαποφασισθεί κοινή  συνέντευξη, πριν ακόμα από την έναρξη των συζητήσεων, πράγμα που δείχνει ότι τα πάντα  είχαν  ήδη συμφωνηθεί. Εκ των υστέρων προκύπτει ότι η συμφωνία αυτή είχε πραγματοποιηθεί ‘’ εν κρυπτώ και παραβίστω ‘’  και έτσι εξηγείται ο πλήρης αιφνιδιασμός όλων των ενδιαφερομένων – από τους Ιερείς μέχρι  και τον Οικουμενικό Πατριάρχη, για  τον οποίο υποτίθεται ότι επιθυμούμε σεβασμό από τους ‘’ άλλους ‘’.

Πριν αναφερθώ αναλυτικότερα στο θέμα του τίτλου, θα μείνω στη στάση του Προκαθημένου της Εκκλησίας μας, που άφησε την εντύπωση ότι μετείχε στο ‘’παιχνίδι’’ και είναι μεγάλη ανάγκη να δείξει ότι μάλλον αιφνιδιάστηκε από την καλοστημένη κομματική παγίδα. Έχει και στο παρελθόν αφήσει να φανούν οι ιδεολογικές προτιμήσεις του – που αποτελούν δικαίωμά του -  όφειλε όμως να κρατήσει τουλάχιστον την επιβαλλόμενη ‘’ θρησκευτική ουδετερότητα’’ , που τον οδήγησε στον Πρωθυπουργό για να ζητήσει διευκρινίσεις.

Και τώρα τι γίνεται; Με το χθεσινό του ‘’αναμάσημα’’ ότι δεν πρόκειται για συμφωνία αλλά για πρόθεση συμφωνίας, κάνει τα πράγματα ακόμα σκοτεινότερα και κυρίως κλονίζει την εμπιστοσύνη του ποιμνίου του, που τον κρατούσε- ως όφειλε - τόσο ψηλά στη συνείδηση του χριστεπώνυμου πλήθους. Στις παρατεταμένες δυσκολίες που  βιώνουμε, η Εκκλησία αποτελεί το τελευταίο αποκούμπι αλλά κυρίως και ένα ειλικρινή συνομιλητή που ο λαός εμπιστεύεται. Ο Μακαριότατος έχει τη δυνατότητα να διορθώσει τα κακώς κείμενα και δεν αναφέρομαι βέβαια στο ουσιαστικό μέρος της συμφωνίας που έχει και πολλά θετικά στοιχεία, αλλά κυρίως στον ρόλο που επεφύλαξαν γι’ αυτόν τα κομματικά όργανα του Μαξίμου, που θέλησαν να τον εμπλέξουν σε μια κομματική προεκλογική φιέστα  και ίσως άθελά του ενέδωσε, έστω και έναντι ανταλλαγμάτων.

Άφησα για το τέλος ένα σημαντικό  παιχνίδι που συστηματικά παίζεται από τους κυβερνητικούς παράγοντες οι οποίοι,  για να προβάλουν τον αθεϊσμό τους, προσβάλλουν τους εκπροσώπους της Εκκλησίας μας, στους οποίους οφείλουν περισσότερο σεβασμό. Είμαι σίγουρος ότι στις συναντήσεις τους με εκπροσώπους άλλων δογμάτων δεν φέρονται με τον ίδιο τρόπο. Ο Αρχιεπίσκοπος δεν είναι φιλαράκος τους αλλά ο επί κεφαλής της Εκκλησίας μιας χριστιανικής στην πλειοψηφία της χώρας. Αν λοιπόν  ‘’απαξιούν’’ να του φιλήσουν το χέρι, μπορούν να περιοριστούν στην αρχική κίνηση ένδειξης σεβασμού. Το φαινόμενο των επαναλαμβανόμενων ασπασμών κάθε μουσάτου, μυστακοφόρου ή  απλού αξιωματούχου – ο εναγκαλισμός μόνο λείπει – δεν ταιριάζει στον προκαθήμενο της ελλαδικής εκκλησίας και προσβάλει το θρησκευτικό λαϊκό  συναίσθημα. Πέραν όλων των άλλων και της διαπραττόμενης απρέπειας,  η όλη εικόνα αποτελεί και μια αισθητική καρικατούρα που δεν τιμά κανένα. Αποτελεί πράγματι μια  ‘’καρακιτσαρία’’ όπως θα έλεγε και η αείμνηστη Μαρία-Ελένη Σακκά, κατά κόσμον  Μαλβίνα Κάραλη!!! Μακαριότατε, λάβετε υπόψη σας ότι ο σεβασμός δεν επιβάλλεται αλλά κατακτάται και μάλιστα πολύ δύσκολα όταν πρόκειται  για ιδεοληπτικά προκατειλημμένους ‘’αθεόφοβους’’.

Αντώνης Ταρνανάς.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ

          Μεφιστοφελής, Μεφίστο ή Ισαπόστολος;    

Τελευταία  πληθαίνουν οι ‘’ρηξικέλευθες‘’ διακηρύξεις επί  παντός επιστητού και αυτό με εμβάλλει σε σκέψεις, αν αυτές  εντάσσονται στις μεθοδεύσεις του Μεφιστοφελή, του Μεφίστο ή ενός απλού σύγχρονου Ισαποστόλου. Πριν σπεύσετε να προσωποποιήσετε αυτή  μου την κατηγοριοποίηση, θα επιχειρήσω να περιγράψω εναργέστερα τις τρεις αυτές διαφοροποιήσεις, ώστε να διευκολύνω τις σκέψεις σας  και κυρίως τους δικούς μου προβληματισμούς. Διευκρινίζω πάντως ότι με τον χαρακτηρισμό ‘’ρηξικέλευθες ‘’  δεν εννοώ τη δήλωση του βουλευτή κ. Γ. Κυρίτση, κατά την οποία «Ο δυτικός πολιτισμός έστειλε εκατομμύρια παιδιά στους θαλάμους αερίων και  οι δυτικές κοινωνίες ψηφίζουν τους πολιτικούς απογόνους αυτών που το έκαναν. Για τους ισλαμιστές δεν υπάρχει κάτι ανάλογο καταγεγραμμένο». Ούτε υπονοούνται  επίσης οι δηλώσεις των κ. κ. Φίλη και Πάγκαλου, που υιοθετούν τις θέσεις του κ. Ράμα για τον ‘’φόνο   Κατσίφα’’ σε αλβανικό έδαφος. Είναι προφανές ότι το πράττω [ με μικρά γράμματα] σε εφαρμογή της ιδεολογικής  άποψης του χώρου τους,  ότι ‘’δεν υπάρχει συγγενική ή συλλογική ευθύνη’’, όταν πρόκειται για ποινικά εγκλήματα  δικών  τους απογόνων . Όχι δύο μέτρα και δύο σταθμά, γιατί μας καταλαβαίνει και το πόπολο που μας χρειάζεται εν όψει εκλογών – οψέποτε  αυτές γίνουν!!!

Ο Μεφιστοφελής, στο έργο του Γκαίτε, είναι ο διάβολος στον οποίο ο Δρ Φάουστ πούλησε την ψυχή του για να εξασφαλίσει την αιώνια νεότητα. Είναι ένα θέμα που αφορά την ανθρώπινη ματαιοδοξία, η οποία μπορεί να αναφέρεται και σε άλλες δραστηριότητες της ζωής, όπως π.χ.  την εξουσία. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά και δεδομένα, παρόλα αυτά όμως ποτέ δεν έπαυσαν να υπάρχουν μιμητές, αφού η απληστία εξακολουθεί να αποτελεί κυρίαρχο γνώρισμα πολλών συνανθρώπων μας.

Ο Μεφίστο από την άλλη, είναι ένα έργο του Κλάους Μαν, που γράφηκε το 1936 στο Άμστερνταμ, εμπνευσμένο από τον μύθο του Φάουστ και  εξελίσσεται στα χρόνια του εθνικοσοσιαλισμού. Το έργο αναφέρεται στη σταδιοδρομία, ενός νέου αριστερού ηθοποιού, που πρωταγωνιστούσε σε φημισμένο θέατρο του Αμβούργου και  ‘’αναγκάστηκε’’  να ταυτισθεί με τους Ναζί για να εδραιωθεί στον χώρο του, συμμαχώντας με τον διάβολο, έναντι οποιουδήποτε ανταλλάγματος. Όπως γίνεται αντιληπτό, κάποιοι ‘’ηθοποιοί’’ λειτουργούν ‘’οπορτουνιστικά’’ και έχουν την ευχέρεια να εναλλάσσουν τους θιάσους συμμετοχής των, χωρίς  να τίθεται εν αμφιβόλω η αριστερή ηθική, αφού αποτελεί πλέον κεκτημένο. Θα μου πείτε ότι κεκτημένο αποτελούσαν και οι συντάξεις μας, τα δώρα, οι συλλογικές μας συμβάσεις και άλλα τέτοια περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να κλαίς. ‘Έτερον εκάτερον που λέγανε οι αρχαίοι μας και ας προσέχαμε!!!

Το έργο αποτελεί μελέτη πάνω στις σχέσεις τέχνης και πολιτικής, εξουσίας και ηθικής, εμβαθύνοντας όχι μόνο στην άνοδο του φασισμού, αλλά  και στις κοινωνιολογικές  προϋποθέσεις που διευκολύνουν  μια τέτοια άνοδο. Τα πρόσωπα του έργου μπορεί να είναι πραγματικά, ιστορικά, ενίοτε δε  και φανταστικά !!!

‘Όσον αφορά  την τρίτη προσωπικότητα του υπότιτλου, δηλαδή τον Ισαπόστολο, αποτελεί  θετική και ευκταία περίπτωση , δηλαδή της  συμμαχίας με τον Θεό και ό,τι σχετίζεται με την λατρεία του. Στη λίστα της κατηγορίας αυτής έχουν αναγορευθεί πολλοί  Άγιοι και σημαντικές προσωπικότητες της ιστορίας μας, που συνέβαλαν  στην εδραίωση του χριστιανισμού , με επιφανέστερο τον Μεγάλο Κωνσταντίνο και τελευταίο,  χρονικά [1800 μ.Χ.] , τον Ιννοκέντιο της Αλάσκας.

Ο Μεγάλος Κωνσταντίνος: Ένα πολυσυζητημένο και μελετημένο υπό ποικίλα πρίσματα κεφάλαιο της ζωής και της πολιτικής του Κωνσταντίνου είναι η σχέση του με το Χριστιανισμό, του οποίου υπήρξε μεγάλος διώκτης και πολέμιος. Ο Κωνσταντίνος αξιοποίησε χωρίς διακρίσεις τους χριστιανούς στο στρατό του, εφάρμοσε  την αρχή της ανεξιθρησκίας [ένα είδος θρησκευτικής ουδετερότητας της εποχής] και προστάτεψε έμπρακτα τις χριστιανικές κοινότητες με διάφορους τρόπους (βλ. "Το διάταγμα των Μεδιολάνων, Φεβρουάριος 313 μ.Χ."). Έχει λεχθεί ότι επέλεξε την ανοχή προς τον Χριστιανισμό ώστε να ενδυναμωθεί η εσωτερική συνοχή του ρωμαϊκού κράτους, το οποίο είχε επί 60 έτη μια πολύπλευρη κρίση [ κάτι σαν τη δική μας  πολυετή οικονομική ύφεση, την ανεργία και τον λαϊκισμό].

Το διάταγμα αυτό αναγνώριζε το νόμιμο δικαίωμά τους να υπάρχουν «οι Χριστιανοί», και έγραφε ότι «μπορούν να υπάρχουν και να συναθροίζονται, εφόσον δεν κάνουν τίποτε το αντίθετο προς το κοινό καλό, και υποχρεούνται να προσεύχονται στον Θεό τους για το καλό μας, το καλό της πολιτείας και το δικό τους».

Από τα διάφορα μέτρα που θέσπισε, μεγαλύτερη σημασία για τους χριστιανούς είχαν η επιστροφή της δημευμένης περιουσίας τους κατά τις περιόδους των διωγμών και το δικαίωμα που αποκτούσαν να αυξήσουν αυτή την περιουσία. Ο κάθε άνθρωπος επίσης θα μπορούσε πια να κληροδοτήσει την ιδιοκτησία του στην Εκκλησία, η οποία πάλι αποκτούσε το δικαίωμα της κληρονομιάς. Έτσι αναγνωριζόταν και η νομική υπόσταση της κάθε χριστιανικής κοινότητας.

 Ακόμη ο Μ. Κωνσταντίνος ενίσχυσε την ηθική θέση που είχαν οι επίσκοποι στις κοινωνίες τους. Τους παραχώρησε το δικαίωμα να επιλύουν τις ιδιωτικές διαφορές του ποιμνίου τους, όχι με την ιδιότητα του δικαστή, αλλά περισσότερο ως διαιτητές. Κάτι ανάλογο φαίνεται  να  προβλέπει και η εξαγγελθείσα ειδική συμφωνία [ Κυβέρνησης – Εκκλησίας ], παρεμβάλλοντας όμως κάποιες  επιτροπές, που αποτελούν νεοελληνική αδυναμία και οδηγούν σε πονηρές σκέψεις. Εδώ όμως   αντιδρούν οι κληρικοί που, ‘’άγνωστο γιατί’’, δεν εμπιστεύονται και τόσο τις υποσχέσεις της πολιτείας. Το τελευταίο ανάγκασε σήμερα   τον Αρχιεπίσκοπο να διευκρινίσει ότι όταν μιλούσε για συμφωνία εννοούσε την ‘’πρόθεση για συμφωνία’’. Άντε τώρα να βρεθεί τρόπος έκδοσης ‘’ νέου διατάγματος των Μεδιολάνων’’, που θα ρυθμίζει τις προθέσεις για συμφωνία, που θα ‘’άδειαζε 10.000 θέσεις για διορισμούς’’, κατά δήλωση του επί των διαψεύσεων αρμόδιου Υπουργού!!!

            Κάθε ομοιότητα με πρόσωπα και γεγονότα της επικαιρότητας είναι αυθαίρετη και εντελώς συμπτωματική,  όπως αυθαίρετη πρέπει να θεωρείται και  κάθε ελπίδα για  το ενδεχόμενο επέκτασης της λίστας των Ισαποστόλων!!!

            Πάει και αυτό το κολπάκι, να δούμε τι άλλο θα σκαρφιστούν οι  εγκέφαλοι του καθ΄ημάς  νέου ‘’Μεδιολάνου’’.-

Αντώνης Ταρνανάς

ΜΗΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟ ΞΑΝΑΣΚΕΦΘΟΥΜΕ;

Με αφορμή μια εκπομπή του πρώτου κρατικού μας καναλιού αργά χθες το βράδυ, αναγκάζομαι να διατυπώσω τις ταπεινές μου αντίθετες σκέψεις, με βάση την προσωπική μου εμπειρία ,  χωρίς φόβο και πάθος.

Ο συντονιστής της εκπομπής, με κύριο θέμα τη συμφωνία των Πρεσπών και τον αντίκτυπο της στην εσωτερική μας πολιτική σκηνή, γνωστός και ικανός δημοσιογράφος, τόλμησε αυτή τη φορά να έχει καλεσμένους του, ένα Πρέσβη ε.τ., τρεις ειδικούς καθηγητές και ένα από τους εγκυρότερους δημοσιογράφους. Προσπάθησε πολλές φορές να φέρει τη συζήτηση στα γνωστά κομματικά επίπεδα – όπως το έκανε και παλιότερα για το ΠΑΣΟΚ – αλλά  με πολύ ‘’τακτ’’, κρατώντας ίσως ‘’πισινή’’, αφού αρχίζει να διακρίνει και τα συννεφάκια που εμφανίζονται στον ορίζοντα. Ίσως να διαπίστωσε από τις τοποθετήσεις των ειδικών ότι σε ανάλογες περιπτώσεις προέχουν οι επιπτώσεις στο εθνικό  και όχι στο κομματικό πεδίο.

Δεν ανήκω στους ειδικούς, γιαυτό και ακούω με προσοχή τις αναλύσεις  τους, βρίσκω όμως ότι η διαφοροποιημένη προσέγγιση κάποιων από αυτούς, δεν βρίσκεται πολύ κοντά στην εφαρμοζόμενη πρακτική, την οποία έχω βιώσει προσωπικά και επί μακρόν σε ανύποπτο χρόνο. Έχω γνωρίσει τον τυφλό και ανιστόρητο  φανατισμό τους για 6 χρόνια στη Γιουγκοσλαβία του Τίτο και αλλαχού, έχω συνομιλήσει με πολλούς  από αυτούς και μάλιστα ελληνικής καταγωγής, έχω μεταφράσει βιβλία τους που αναφέρονται στη ‘’Μακεδονία του Αιγαίου’’ και έχω ακούσει τις απόψεις του τότε Έλληνα διοικητή του ‘’Μπούλκες’’ . Οι  Γιουγκοσλάβοι επίσημοι θεωρούσαν   τους κατοίκους της περιοχής και τη γλώσσα τους, φίλα προσκείμενους προς τη Βουλγαρία, πράγμα που αποτελούσε και βασικό στοιχείο αυτοπροσδιορισμού τους στη διάρκεια του Β΄ παγκόσμιου πολέμου.

          Δεν μπορεί να αποτελεί σοβαρή επιχειρηματολογία η άποψη ότι δεν κινδυνεύουμε από τη μικρή αυτή χώρα, διότι η εξωτερική πολιτική δεν μπορεί να γίνεται με τόσο αφελείς προσεγγίσεις. Η λογική αυτή μας οδήγησε στη σημερινή ταπεινωτική αποδοχή ότι δήθεν απέσυραν κάποια μακεδονικά εμβλήματα -που  παράνομα είχαν σφετερισθεί- και τους αφήσαμε να πείσουν επ’ αυτού και τον πολιτισμένο κόσμο, των  ΗΠΑ, της Αυστραλίας  του Καναδά και πολλών Ευρωπαίων. Σε  αντίθετη περίπτωση κινδυνεύουμε να βρεθούμε μελλοντικά στη θέση των νοσταλγών ανατολικών γειτόνων μας που ομιλούν για την ‘’πατρίδα της καρδιάς τους’’, γιατί τα ‘’πάντα ρει‘’ που έλεγε και ο Ηράκλειτος. Οι πολιτικοί χειρισμοί τόσο σοβαρών θεμάτων δεν επιτρέπεται να γίνονται με καιροσκοπισμούς και παρωπίδες, διότι κάποτε θα βρεθούμε στα ίδια αδιέξοδα και ‘’ οι καιροί ου μενετοί’’ !!!

Θα δηλώσω για μια πολλοστή φορά ότι δεν είμαι εθνικιστής, σοβινιστής ή φανατικό  ‘’κομματόσκυλο’’, είμαι  ένας ταπεινός Έλληνας Μακεδόνας στην καταγωγή [από τον Πεντάλοφο Βοίου ] και  με ενοχλεί πρακτικά και αισθητικά ο χαρακτηρισμός μου – κατ’αντιδιαστολή – ως νοτιομακεδόνα!!! Θυμάμαι πάντως ότι η επίσημη ονομασία των κατοίκων της περιοχής ήταν ‘’Σλαβομακεδόνες’’, που το πρώτο μέρος κάλυπτε τον ουσιαστικό και το δεύτερο τον γεωγραφικό τους προσδιορισμό.

Δεν θα χρησιμοποιήσω την ακραία συνθηματολογία κάτω τα χέρια από τη Μακεδονία ούτε αποδέχομαι τους προπηλακισμούς πολιτικών και κομματικών στελεχών για τις απόψεις τους, όπως το έκαναν στο παρελθόν οι σημερινοί αποδέκτες των διαμαρτυριών. Θα συστήσω απλώς περισσότερη σοβαρότητα στον χειρισμό εθνικών θεμάτων, διότι τα γενόμενα ουκ απογίγνονται και θα τονίσω ότι στη δυσμενή οικονομική συγκυρία που βιώνουμε δεν είναι φρόνιμο να επιχειρούμε ευκαιριακές λύσεις που μας επιβάλλουν οι πιέσεις δανειστών και ‘’συμμάχων’’, για τους δικούς τους και μόνο λόγους.  Αντώνης Ταρνανάς