ΓΙΑ ΠΟΙΟΝ ΧΤΥΠΑ Η ΚΑΜΠΑΝΑ

                                       For whom the bell tolls

                  

Το ομότιτλο  έργο του Έρνεστ Χεμικγουέι, που γράφηκε το 1940 [6 χρόνια μετά τη γέννησή μου] αναφέρεται σε έναν ιδεαλιστή Αμερικανό Καθηγητή, που πηγαίνει  στην Ισπανία, στη διάρκεια του εμφυλίου, για να υπερασπιστεί τη δημοκρατία. Έχω διαβάσει το βιβλίο έφηβος, με πρόσφατες ακόμα ανάλογες προσωπικές εμπειρίες [ από τον δικό μας εμφύλιο] και το είδα περισσότερες φορές στην οθόνη. Οι χαρακτήρες του δεν είναι άφοβοι και άτρωτοι άνθρωποι, αγαπούν όμως  τη ζωή και γι αυτό μάχονται γι αυτήν, παρ' ότι πολλές φορές αναρωτιούνται αν αξίζει τον κόπο. Γι αυτούς, δημοκρατία σημαίνει  μια σειρά αξιών και  επιβίωση.

Στην εποχή μας η δημοκρατία παίρνει διαφορετική μορφή και η επίκλησή της είναι προσχηματική και ‘’ύπουλη’’. Σκεφθείτε ότι στις χώρες του υπαρκτού ‘’σοσιαλισμού’’ αποτελούσε συνθετικό  του τίτλου τους, για να ‘’καμουφλάρει’’ τον ολοκληρωτισμό τους. Το ίδιο γίνεται και στις μέρες μας και την επικαλούνται και αυτοί που δεν την  αποδέχονται σαν κυρίαρχο σύστημα διακυβέρνησης.

Ο χρόνος που γράφτηκε το βιβλίο έπαιξε σημαντικό ρόλο και στην τελική απόφαση των ΗΠΑ να μπουν στον πόλεμο στο πλευρό των Άγγλων, σε μια στιγμή που δεν διαφαινόταν ακόμα κανένας άμεσος κίνδυνος για τις ίδιες. Δεν αποκλείεται τελικά να έπαιξε τον δικό του ρόλο και στην εξέλιξη του Β΄ παγκόσμιου πολέμου.

Πρόθεση του συγγραφέα ήταν να μεταδώσει την πίστη ότι κανένας δεν μπορεί να μένει αμέτοχος σε ό,τι συμβαίνει γύρω του γι΄ αυτό και  είναι υπεύθυνος, και υποχρεωμένος να λάβει μέρος. Όλο αυτό το «πιστεύω» του συγγραφέα βρίσκεται συμπυκνωμένο στην πρώτη σελίδα του μυθιστορήματος, σε απόσπασμα από ένα έργο του ποιητή  (John Donne) του 1624 . Εκεί  αναφέρεται η φράση «...Και γι' αυτό ποτέ μη στείλεις να μάθεις για ποιον χτυπά η καμπάνα. Χτυπά για σένα».

Παρά το γεγονός ότι το έργο έχει κύριο θέμα του τον πόλεμο και τον θάνατο, που βρίσκονται παντού,  κατά βάθος έχει σοβαρές και ξεκάθαρες πολιτικές σκέψεις. Πολιτικές σκέψεις που δεν σχετίζονται  με τα Κόμματα και τον φανατισμό τους. Ο ήρωας του είναι ιδεαλιστής, ενώ τα περισσότερα Κόμματα κινούνται με βάση  την ιδεοληψία τους , που δεν έχει καμιά σχέση με τις πανανθρώπινες ιδέες και αξίες.

 Αφορμή για να γραφούν τα λίγα αυτά λόγια αποτέλεσε  το συνεχές πένθιμο χτύπημα από τις καμπάνες  των δύο εκκλησιών που ισαπέχουν [ περί τα 200 μέτρα] από την κατοικία μου. Σε μια τόσο γερασμένη χώρα είναι φυσικό να έχουμε συχνούς θανάτους –και πέραν της πανδημίας. Το συχνό πρωινό άκουσμα του ιδιόφωνου αυτού  ‘’μουσικού οργάνου’’, με προβλημάτισε πολλές φορές στο παρελθόν ‘’για ποιον χτυπά η καμπάνα’’ , για να σπεύσω προς αποχαιρετισμό του. Τελευταία, η αποφυγή των κάθε είδους συνωστισμών, αφήνει αναπάντητη την απορία μου, με μόνη μου κίνηση ‘’να ψαχτώ’’ με τα χέρια μου, για να αποκλείσω την περίπτωση ότι με αφορά προσωπικά!!!  Στο τέλος του μηνός εισέρχομαι στο 87^ο έτος της ηλικίας μου και προφανώς ένα τέτοιο ενδεχόμενο θεωρείται φυσικό . Υποψιάζομαι δε ότι θα είναι η μοναδική φορά που οι καμπάνες των γειτονικών μου εκκλησιών θα περάσουν απαρατήρητες από την ακοή μου.

Έχω μια δική μου θεώρηση για τη συγκεκριμένη  περίπτωση. Οι άνθρωποι γενικώς έχουν την ανάγκη των υπολοίπων όσο είναι ζωντανοί και ότι τα όσα ακολουθούν από το χτύπημα της καμπάνας και μετά γίνονται για τα μάτια του κόσμου και δεν έχουν καμία σχέση με τα αισθήματά μας. Αρκούν οι μνήμες όσων θετικών [ έργων ή ιδεών] καταλείπουν οι τεθνεώτες, αφού δεν χρειάζονται  πια τις φροντίδες των ζωντανών, ούτε τις όποιες επιδαψιλεύσεις, μετά θάνατον . Οι τελευταίες αποτελούν σε μεγάλο βαθμό την αυτοπροβολή εκείνων που επιχειρούν τις διαδικασίες, χωρίς να αποκλείονται και άλλες σκέψεις, που διατυπώνονται στη γνωστή ελληνική κωμωδία με τον Βασίλη Λογοθετίδη ‘’ ένας ήρωας με παντούφλες’’.  Αντώνης