ΣΧΗΜΑ ΛΟΓΟΥ ''ΕΝ ΔΙΑ ΔΙΟΙΝ''

 

            ΣΧΗΜΑ ΛΟΓΟΥ ‘’ΕΝ ΔΙΑ ΔΥΟΙΝ’’

                       

 

Λυπάμαι γιατί πολλές φορές σας καθιστώ  άθελα σας, κοινωνούς προσωπικών μου επιλογών και ενδιαφερόντων και ίσως σας ταλαιπωρώ. Δεν έχω κακή πρόθεση ούτε κάνω   επίδειξη γνώσεων, θέλω μόνο  να μεταφέρω σε όσους το αποδέχονται , την αγάπη  για τη γλώσσα μας, που, επαναλαμβάνω, αποτελεί  το βασικότερο, αν όχι το μοναδικό στοιχείο απόδειξης της φυσικής μας ύπαρξης .  Το διεθνές δίκαιο, οι αποφάσεις του ΟΗΕ και όποιες διεθνείς συμβάσεις ή συμφωνίες ,περιγράφουν μόνο τα γεωγραφικά δεδομένα της χώρας μας.

Η  γλώσσα   όμως  και τα έργα σοφών Ελλήνων που έχουν γραφεί σ’ αυτήν,   αποτελούν παγκόσμια κληρονομιά και   αποδεικνύουν  ποιοι είναι αυτοί που την κατοικούν, εδώ και  χιλιάδες χρόνια, χτίζοντας Παρθενώνες. Μιλάμε  πάντα εμπειρικά , χωρίς   επιστημονική τεκμηρίωση, στηριζόμενοι όμως, σε – όσο είναι ανθρωπίνως δυνατό - αντικειμενικές  συνθήκες ,  το  πάθος  για τη γλώσσα  και για την κοινωνία μας.

Όλα αυτά δεν γίνονται μόνο για τους αναγνώστες των κειμένων μου , αλλά και για μένα, αφού όσα γράφω, απαιτούν πολύωρη προσωπική έρευνα και μελέτη . Αυτή τη θεωρώ απαραίτητη και  για την επαλήθευση, της γνώσης και των γνώσεων που πήρα- σε χαλεπούς καιρούς - σε ένα επαρχιακό δημόσιο σχολείο. Συμπληρωματικά όμως πάντα επιστρατεύω  και τα πολυετή βιώματα μου στις τέως χώρες του επίσης τέως υπαρκτού  σοσιαλισμού, που έλεγε ο Αντρέας Παπανδρέου και για τη χώρα του φίλου του  Γιαρουζέλσκι.

Η λόγια  φράση εν δια δυοίν λέγεται και πλεονασμός, αφού στην πράξη λέμε το ίδιο πράγμα δυο φορές,  έχει όμως τη σημασία του, γιατί  επισημαίνει την ουσία, τη συγγένεια και την υπερβολή του θέματος και προσδιορίζει σαφέστερα  το νόημα της έκφρασης. Θα αναφερθώ σε κάποια θετικά ή και αρνητικά παραδείγματα, γιατί και  ο πλεονασμός έχει τα όριά του.

Λέμε αυτό είναι καλό και όχι κακό. Το  πρώτο μέρος  της φράσης εμπεριέχει και την έννοια του δεύτερου  ,  αλλά η επανάληψη, που, κατά τον Πλάτωνα είναι μήτηρ πάσης μάθησης, το υπερτονίζει  και  το καθιστά σαφέστερο και επιτατικό,.

Παρακολουθούσα στην τηλεόραση έναν αγώνα βόλεϊ  ΠΑΟ- ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΎ και ο σπίκερ έλεγε, κάθε φορά που σημειωνόταν  πόντος, π.χ. ότι ο ΠΑΟ κερδίζει με δυο πόντους και ο ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ  χάνει με δύο πόντους και αυτό το επαναλάμβανε σε κάθε αλλαγή του σκορ. Αυτό δεν αποτελεί πλέον σχήμα λόγου,  αλλά κακό πλεονασμό, αφού είναι αρκετή και απόλυτη η μια από τις δυο αναφορές. Όταν ο ένας κερδίζει με συγκεκριμένο σκορ, ο άλλος δεν μπορεί παρά να χάνει με το ίδιο . Δεν παύει όμως να αποτελεί σχήμα λόγου αλλά περιττό, αφού η επανάληψη, απλά κουράζει, χωρίς να  προσφέρει οτιδήποτε στην περιγραφή. Το ίδιο δυστυχώς φαινόμενο συναντάμε στις μέρες μας και στη ζωή μας και μάλιστα σε υπερβολή , όταν   κάθε μέρα, επαναλαμβάνονται  τα ίδια και τα ίδια και δυστυχώς  ανακριβή και ίσως υποβολιμαία  Αυτό λοιπόν δεν μπορεί να σχετισθεί με οποιοδήποτε σχήμα λόγου και αποτελεί διαστροφή και προσπάθεια παραπλάνησης.

 Ανάλογο σχήμα λόγου θα μπορούσε να αποτελεί και η λόγια φράση ‘’καλός καγαθός’’, αφού οι λέξεις που την συνθέτουν είναι συνώνυμες. Επειδή όμως στις δυο αυτές λέξεις  έχουν αποδοθεί και  κάποιες ερμηνευτικές ιδιαιτερότητες , η ένταξή της φράσης στο ίδιο σχήμα λόγου,  θα μπορούσε να δημιουργήσει παρερμηνεία  στην εφαρμογή του.

Σκέπτομαι ότι ίσως οι  αναγνώστες  θα αναρωτηθούν,  τι μας λέει πάλι αυτός , τώρα που όλος ο κόσμος   καίγεται    και στην έρμη χώρα μας επικρατούν απόψεις ακραίες, στα όρια του φασισμού;;; Είναι γνωστό ότι, σε εποχές παρακμής  που διανύουμε, τα σχήματα λόγου χρησιμοποιούνται διαστρεβλωμένα και παραπειστικά.  Το τελευταίο με οδηγεί σε ένα προφητικό ποίημα του Έλιοτ, με τίτλο ‘’έρημη χώρα’’ .

Ο ποιητής, , σε ποίημά του [1922], που κυκλοφόρησε στη χώρα μας και με τον τίτλο ’’ΕΡΗΜΟΤΟΠΟΣ’’,  περιγράφει αλληγορικά μια   παρακμάζουσα  κοινωνία και εκφράζει τους φόβους  και την αγωνία  του για την κοινωνική, ψυχολογική και συναισθηματική διάλυση του πολιτισμού και της κοινωνίας Δηλαδή εκεί ακριβώς που   όλοι μας γινόμαστε ,μάρτυρες μιας παρακμής και  κατάρρευσης και δεν κάνουμε τίποτα, ίσως γιατί δεν μπορούμε, δεν θέλουμε ή δεν μας το επιτρέπουν ο δογματισμός και κάποιες ιδεοληψίες μας. Κάποιους ίσως και να  τους βολεύει αυτή η ανωμαλία, για να επωφεληθούν σαν τον λύκο που  ‘’στην αναμπουμπούλα χαίρεται ‘’.

Εμείς οι παλαιότεροι,  δεν θα ξεχάσουμε ποτέ το ‘’αγάντα Ρόμελ’’ των μαυραγοριτών και όχι μόνο, για να συνεχίσουν την εκμετάλλευση αδύναμων ανθρώπων. Υπάρχει όμως  και η άλλη πλευρά που αφορά όσους παρουσιάστηκαν  σαν εθνοσωτήρες ή το ακόμα χειρότερο κάποιοι τρίτοι που  , σαν τον λύκο της παροιμίας, θέλησαν   να καταλύσουν κάθε θεσμό στη χώρα μας και να επιβάλουν επιταγές της ‘’μανούλας’’ Ρωσίας  και  του  ‘’πατερούλη Στάλιν.

Παρόλα αυτά οι  τελευταίοι και οι όποιες   παραφυάδες τους,  διακηρύσσουν ανοιχτά και σήμερα –παρά την κατρακύλα του συστήματος μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου και επιχείρησαν ,την παντί τρόπω, επαναφορά της ιδεοληψίας τους. Είναι σαν τα νέα φασιστικά ‘’φρούτα’’ της Ευρώπης, που απειλούν και αυτοί, με τον δικό τους τρόπο, να επαναφέρουν τον φασισμό, που αιματοκύλησε τον Κόσμο.

Με δεδομένο ότι το σημερινό θέμα μας ξεκίνησε με την επιστροφή στη γλώσσα μας, μπορούμε να εντάξουμε και  τις δυο  τελευταίες  τάσεις στο  σύστημα  ‘’ εν  δια διοίν’’, αφού ανάμεσα στα δυο είδη φασισμού,  μόνο  χρωματικές διαφορές υπάρχουν μεταξύ τους. Αντώνης