ΑΝΑΓΝΩΣΗ ή ΔΙΑΒΑΣΜΑ;

 

                ΑΝΑΓΝΩΣΗ  ή ΔΙΑΒΑΣΜΑ;

 

 

Οι δυο λέξεις του τίτλου μου, είναι σαφώς συνώνυμες  αλλά ίσως  εμπεριέχουν και  διαφορές. Οι ειδικοί τις ταυτίζουν νοηματικά απόλυτα, αλλά εγώ, που τις βλέπω στην πράξη, – έστω και εμπειρικά – πολύ συχνά κάνω επιλογή ανάμεσά τους. Αυτό δεν το κάνω μόνο στη διατύπωση των δικών μου κειμένων, αλλά και όταν μελετώ κείμενα τρίτων. Ανάλογα με την αξιολόγησή τους, τα περιεργάζομαι τυπικά ή τα αναγιγνώσκω για να τα κάνω κτήμα μου παντοτινό. Εκεί αποδίδω και το γεγονός ότι, άσχετα με τις συνθήκες της εποχής, έχω συγκρατήσει τις γνώσεις που επιθυμούσα, από τα πολύ μακρινά σχολικά μου χρόνια.

Έτσι λοιπόν, τόσο στα δικά μου όσο και στα κείμενα τρίτων, κάνω την επιλογή ανάμεσα στις δυο λέξεις και τη σημασία που εγώ, ίσως και αυθαίρετα,  αποδίδω στην κάθε μια. Κάθε φορά που κάτι με ενδιαφέρει, κάνω καλή  ανάγνωση, ενώ  για τα αδιάφορα, μου  αρκεί ένα τυπικό διάβασμα, για να κρατήσω τις εντυπώσεις της στιγμής. Δεν έχω τις γνώσεις να αναλύσω το θέμα επιστημονικά, γιατί αυτό αποτελεί έργο των ειδικών και ζητώ ταπεινά συγγνώμη ‘’που μπλέκομαι’’ στο έργο τους. Σημειώνω μόνο την   πρακτική διαφορά που εμπειρικά διακρίνω στην προέλευση και την εφαρμογή τους. Η όποια μου γλωσσολογική προσέγγιση, γίνεται μόνο με όσα έμαθα, τη δεκαετία του σαράντα   σε  επαρχιακό ΣΧΟΛΕΙΟ,  μέσα στις αντιξοότητες της κατοχής, της πείνας και  του εμφυλίου.

Εκτιμώ  ότι το διάβασμα έχει τις ρίζες του στα ρήματα διαβαίνω  και διαβιβάζω. Δηλαδή διαβάζω ένα κείμενο σε κοινό ακροατήριο και ο καθένας το κατανοεί με  τη δική του λογική και συγκρατεί, όσα μπορεί και επιθυμεί. Επίσης συχνά λέμε ο παππάς διαβάζει το Ευαγγέλιο ή ‘’πήγαινε σ’ έναν   παππά να  σε διαβάσει’’. Λέμε επίσης ότι οι γονείς διαβάζουν τα παιδιά τους, δηλαδή τους διαβάζουν τα μαθήματα,  για να τα βοηθήσουν, πολύ συχνά όμως είναι άδικος ο κόπος τους!!!. Στο σχολείο, το πρώτο που μαθαίνουμε είναι γραφή και ανάγνωση και όχι διάβασμα.  Συνεπώς, τη λέξη διάβασμα τη συσχετίζω  με την αντίστοιχη σύγχρονη ‘’σάρωση’’ του υπολογιστή,  που αποτελεί μέσο μεταφοράς, εικόνων και κειμένων.

Η λέξη  ανάγνωση όμως, που προέρχεται σαφώς από το ρήμα ανα-γιγνώσκω, με την  πρόθεση ανά να  σηματοδοτεί την επανάληψη, όσες φορές και αν χρειασθεί, ώστε , αφού γίνει πλήρως κατανοητό το κείμενο και το πνεύμα του συγγραφέα, να απομνημονευθεί ορθά και οριστικά. Το  πρώτο βιβλίο μας στο Δημοτικό σχολείο λεγόταν  αναγνωστικό και όχι διαβαστάρι η διαβαστικό. Ο Πλάτων έλεγε, ‘’επανάληψη  μήτηρ μαθήσεως’’, δικαιώνοντας απόλυτα την επιτατική σημασία του ‘’ανά’’, που υποδηλώνει όχι μόνο την επανάληψη αλλά  ίσως και την αναβάθμιση.   Ετυμολογία, πρακτικά  σημαίνει την πλήρη  κατανόηση ενός γραπτού κειμένου, μέσα από την αναγνώριση των συμβόλων του και τον τρόπο ερμηνείας ενός μηνύματος με πολλές σημασίες.

Διαβάζοντας ένα κείμενο, το μεταφέρουμε συνοπτικά στον εγκέφαλό μας και συγκρατούμε μια εικόνα του. Για να το κατανοήσουμε  και να αποτυπωθεί πλήρως στη μνήμη μας, απαιτείται  η επεξεργασία και ανάλυση του εγκεφάλου, που σημαίνει επανάληψη με συμμετοχή του οργάνου της γνώσης [του μυαλού],  δηλαδή ανά-γνωση!!! Κάθε   συγγραφέας επιλέγει με προσοχή τις λέξεις που χρησιμοποιεί, ώστε να αποδώσει πλήρως τα νοήματα που επιθυμεί αλλά και το ‘’πνεύμα’’ του.

Προσωπικά δεν αισθάνομαι ούτε είμαι συγγραφέας -όπως τόχω πολλάκις ξαναπεί –  είμαι απλά ένας καταγραφέας των γεγονότων που βίωσα στη διάρκεια της πολύπαθης μακρόχρονης  ζωής μου αλλά και των γνώσεων και εμπειριών, που απλόχερα μου ‘’χάρισε’’ η ζωή. Ασχολούμαι κυρίως με τον σχολιασμό  της επικαιρότητας, με πρώτιστο σκοπό  να ‘’σκοτώνω’’ τις ελεύθερες ώρες μου.  Η ιδιαίτερη όμως αγάπη μου για τη γλώσσα, με βάζει στον πειρασμό να επιλέγω λέξεις και εκφράσεις λόγιες και ενίοτε δύσκολες, ώστε  αυτές να ‘’διασωθούν’’ αλλά και  να προβληματίσω τους  αναγνώστες μου, αλλά  και τον εαυτό μου στην αναζήτησή τους. Παίζω ένα παιχνίδι έντιμο,  ενίοτε εν ου παικτοίς, που δεν αποτελεί αυτοσκοπό αλλά μια προσπάθεια προβληματισμού και σκέψης γενικότερης, για όσους  μου κάνουν την τιμή να διαβάζουν τα πονήματά μου.. Αντώνης